Từ ái nghĩa là thấy được cái đẹp ở người khác, và nếu không chắc hãy tha thứ cho họ – Thiền sư Ajahn Brahm.
Đây là câu chuyện ở một tang lễ, trong tang lễ đó, bà góa phụ đọc điếu văn về người chồng vừa mất. Như một phần của bài điếu văn, bà cầm một mảnh giấy cũ, bà nói chồng bà đã giữ mảnh giấy này từ khi ông còn đi học. Ông bảo mỗi khi bực bội hay tức giận hoặc cảm thấy tội lỗi, ông thường lôi tờ giấy này ra và nó giúp ông xóa tan tất cả những tiêu cực kia
Và bà nói chồng bà kể cho bà nghe mảnh giấy này đến từ đâu. Lần nọ khi ông ở trường, trường trung học, lớp toàn nam học sinh, đã xẩy ra việc tranh cãi và chuyện đã trở nên tồi tệ đến mức sắp có ẩu đả trong lớp
Thầy giáo nói với học sinh, ra lệnh cho tất cả ngồi xuống và lấy ra một tờ giấy trong vở bài tập và dùng thước kẻ để vạch một đường dọc ngay chính giữa tờ giấy. Ở đầu tờ giấy đó, viết tên đứa con trai hãy viết tên nó xuống đầu tờ giấy, và phía bên trái của đường kẻ chia đôi tờ giấy, viết những lý do tại sao nó khiến mình bực bội. Tất cả học sinh đều làm, dễ dàng và hồ hởi. Sau khi đã viết kín bên trái thầy giáo bảo, ở phần bên phải hãy viết những gì mà mình tôn trọng và thán phục về người đó
“Không thể được thưa cô!”, “Viết xuống”. Sau một thời gian rất lâu, đám học trò phải viết xuống cái gì đó ở bên phải của tờ giấy, những điều chúng ngưỡng mộ ở người làm chúng tức giận. Sau khi đã viết xong phần bên phải, người thầy bảo: gập tờ giấy làm đôi theo đường kẻ, cẩn thận xé theo vết kẻ, tôi sẽ đem thùng rác đi thu tất cả các mẩu giấy bên trái, với những điều mà các trò chán ghét về kẻ thù của mình
Riêng phần bên phải, những gì càc trò thán phục về kẻ thù của mình, hãy đứng lên đi đến đưa cho họ. Và bà quả phụ này nói, đây là tờ giấy mà kẻ thù chồng tôi ở trường trung học đã đưa cho ông ấy. Tên ông trên đầu trang và tất cả những gì người đó thán phục ông
Ông nói, ồ! nếu kẻ thù, kẻ đối nghịch với mình có thể thấy được những điều tốt ở mình, vậy mình cũng có thể nghĩ tốt về những người mà mình ghét. Có lẽ mình cũng thấy được bên kia lằn kẻ, ngay cho chính mình. Vậy quý vị nào gặp khó khăn trong mối quan hệ, hãy thử cách này, lấy tờ giấy viết tên người bạn đời lên đầu trang giấy, kẻ đường chính giữa, bên trái viết tất cả những gì mình ghét về người đó, bên phải, tất cả những gì mình thương và quan tâm về họ, rồi đưa cho họ. Nhớ đưa phần bên phải không phải bên trái
Chuyện này cho ta thấy có thể làm được và nó phá vỡ khuôn mẫu tiêu cực, về việc luôn thấy lỗi lầm ở người khác. Khi ta thấy lỗi nơi họ, họ càng cho ta thấy thêm lỗi lầm và rồi chúng ta chỉ còn thấy lỗi của nhau, rồi sẽ tự hỏi tại sao mình có thể lấy được người như vậy? làm sao có thể sống với người như vậy? ai mà chịu đựng được đồ khốn kiếp như vậy trong nhà! Thế là sai, bạn đã không thấy họ đúng cách, họ rất tử tế, họ là người tốt nếu bạn có thể nhận ra khía cạnh tốt đẹp ở họ
Nhưng một điều tuyệt vời sẽ xẩy ra khi bạn bắt đầu thấy sự tử tế, tốt lành ở người chung sống với bạn, rồi họ sẽ cho bạn thấy nhiều hơn về lòng tốt của họ. Nếu mình thấy phần xấu của họ thì họ càng cho mình thấy thêm tính xấu và đó là vòng luẩn quẩn. Cái ác trong con người và những tánh xấu của họ, khi ta bắt đầu nhìn ra những tốt đẹp ở họ thì đó sẽ là những gì họ cho ta thấy ngày càng nhiều hơn
Đó là cách tôi đã đối xử với tù nhân trước đây. Đó là cách tôi đối xử với chư tăng, đối xử với quý vị. Vài người đã gặp tôi và thổ lộ họ đã làm những việc kinh khủng, tôi vẫn tiếp tục bảo tốt lắm, tốt lắm. Ông sư này làm gì mà cứ bảo là tốt lắm. Những gì tôi làm thật ra là nhìn vào những điểm tốt nơi bạn. Nếu tôi thấy được cái tốt ở bạn, những phần đáng khâm phục, phần tuyệt vời ở bạn, thì bạn cũng có thể nhìn ra nó, và rồi bạn sẽ không làm chuyện xấu nữa
Thực sự chỉ là tâm lý học cơ bản, điều mà thầy tu như tôi học được, với thiền định, với giáo pháp uyên thâm của Đức Phật
Vì vậy nếu bạn muốn bớt tiêu cực với những người thân yêu, thì đừng để ý đến lý do tại sao bạn nên tiêu cực, mà hãy bắt đầu nhìn vào những điều bạn có thể ngưỡng mộ về người thân của bạn. Loài người sống trên quả đất này không ai mà không có chút ít phẩm chất tuyệt vời trong họ. Không một người nào, dù còn sống hay đã chết. Vài người hỏi tôi thế Adolf Hitler thì sao? Họ muốn hỏi rằng, Adolf Hitler thì có gì tốt?
Hãy đọc cuốn sách”Mở cửa trái tim bạn” và bạn sẽ thấy một bài thơ về tình yêu của người con trai đối với mẹ. Tôi không nhớ rõ nhưng đại khái là “khi mẹ già đi, khi mắt bà mờ và tay đã yếu, khi bà nhờ cậy đến mình hãy ân cần trả lời, nếu mẹ có hỏi thêm lần nữa, hãy ân cần lần thứ hai và lần thứ ba hãy giúp đỡ người vì sẽ đến một lúc, đến một lúc mà người chẳng còn hỏi ta được nữa, vậy mỗi khi bà nhờ cậy, hãy dành thời gian cho người. Đại khái như vậy. Nhưng lần đầu khi đọc tôi không thể tin được bài thơ này của Adolf Hitler!
Bởi vì đôi khi chúng ta nghĩ có những người quá ác độc và tàn bạo, nhưng ai cũng có mặt tốt, và nếu ta chỉ cần nhìn thấy được mặt tốt đó của họ, thì đó sẽ là mặt được tăng trưởng và đây chính là cách để thiết lập mối quan hệ tốt đẹp với người khác
Trong bài kinh Kosambi Đức Phật có nói, nếu quý vị muốn kiểm lại, vì đôi lúc có người bảo Ajahn Brahm giảng hay nhưng nó liên quan gì đến Phật giáo? Thật ra tôi đã đọc hết tất cả các kinh sách tiếng Pali, tôi biết những gì Đức Phật dậy, tôi biết tâm tôi, tôi là một thiền sư. Đức Phật thực sự đã nói gì trong kinh này? ngài nói, sau khi các sư tranh cãi, đây là trong thời Đức Phật:
” Này các thầy, các ông phải luôn luôn có những ý nghĩ tử tế về nhau dù ở nơi công cộng hay khi ẩn cư một mình”
Ngay cả khi ở một mình. Vậy đối với bạn đời, với con bạn, với những đồng nghiệp, khi họ vắng mặt, hãy nghĩ tử tế về họ. Nghĩ tử tế về họ là thế nào? Là đúng như những gì tôi nói, nghĩ đến những phẩm chất tốt của họ. Nếu họ có làm bạn đau lòng, hãy tìm hiểu xem những tình huống nào khiến họ đã phải làm như vậy, đừng vội kết luận và phán xét họ như một người xấu. Họ không xấu, không có cái gọi là người xấu. Không phải là chuyện giỏi hơn, tệ hơn hoặc bằng
Từ ái nghĩa là thấy được cái đẹp ở người khác, và nếu không chắc hãy tha thứ cho họ. Đó mới thực sự là từ tâm. Mở cửa tâm mình cho tất cả không phân biệt là ai. Họ là những người đang tìm hướng đi trên thế gian Có thể họ đang trong hoàn cảnh khó khăn. Có thể họ đang có những rối rắm ở nhà hay gì đó, hãy có lòng trắc ẩn với họ. Nếu khi một mình mà bạn vẫn có lòng từ ái với họ, thì khi gặp mặt bạn sẽ thấy lòng từ ái đó được thể hiện qua cách bạn đáp ứng với họ
Thật không may khi riêng tư chúng ta hay có những ý nghĩ xấu về nhau, và đó là điều chúng ta phải rất cẩn thận
Nếu muốn có những quan hệ tốt đẹp ở nhà, nơi làm, trong tu viện ngay cả khi bạn một mình, hãy nghĩ đến người mà bạn sống chung, tại sao bạn yêu người ấy, tại sao bạn quyết định muốn gặp họ, bạn nghĩ đến con cái, nghĩ đến bố mẹ bạn lúc ông bà trải qua những khó khăn trong đời
Với tâm từ bạn cho họ cơ hội, bạn thông cảm và bạn cho họ được là chính họ, biết rằng mọi người đều đang trải qua kinh nghiệm học hỏi trong cuộc sống. Thật không phải dễ dàng, bạn đã từng qua những khoảng thời gian đó, bạn cũng phạm lỗi lầm, hãy cho phép họ lầm lỗi, đó là từ tâm
Khi một mình mà vẫn giữ trong tâm lòng từ ái với người thân, thì điều này sẽ trở thành thói quen, không cưỡng được. Bạn thấy rằng lòng từ ái mà bạn huấn luyện qua từng giờ, từng ngày, từng tuần, từng tháng, sẽ luôn có trong tâm
Trích: Bài Pháp “Tại Sao Tử Tế Với Nhau Khó Đến Thế” (Phút 35:12 – 44:41)
Nguồn: Buddhist Society of Western Australia