Trực giác chính là đại trí tuệ mà con người được trời ban. Nó như dòng nước trong chảy qua khe núi, không lời mà sáng tỏ, không hình mà thấu suốt. Kẻ thông tuệ là kẻ biết nương theo dòng chảy ấy, để tâm như mặt hồ yên ả mà soi bóng trời cao.
.
Bản năng, trực cảm, linh ứng, điềm báo, đều là những biểu hiện của trực giác. Nó không phải là thứ do con người tạo ra mà là dòng chảy vô hình, là tiếng vọng của thiên địa trong tâm mỗi người. Kẻ chưa khai mở sẽ hoài nghi, kẻ đã thấu hiểu sẽ ung dung mà đón nhận.
.
Người xưa nói rằng kẻ biết thì không nói, kẻ nói thì không biết. Bởi lẽ, trực giác không đến từ ngôn từ hay suy luận mà đến từ sự giao hòa giữa tâm và đạo. Nếu tâm loạn, lý trí che mờ, trực giác sẽ như ngọn đèn trong sương mù, dù có sáng cũng không thể rọi đường.
.
Các bậc hiền triết Đông phương đều kính ngưỡng trực giác. Lão Tử nói rằng đạo có thể nói ra thì không phải đạo chân thật. Trực giác chính là cái đạo bất khả tư nghị ấy, là sự cảm ngộ tự nhiên khi tâm đã đạt đến cảnh giới thanh tịnh. Bậc giác giả không tìm kiếm trực giác mà thuận theo nó, bởi biết rằng mọi việc trong trời đất đều có nhân duyên.
.
Khổng Tử giảng rằng người quân tử lấy đạo làm chí hướng, lấy đức làm căn bản, lấy lòng nhân làm nơi nương tựa, lấy nghệ thuật làm vui thích. Trực giác chính là một phần của đạo, là sự cảm ứng với lẽ tự nhiên, là sự hòa hợp giữa con người và trời đất.
.
Thế nhưng, phàm phu tục tử thường không thể phân biệt trực giác với vọng niệm. Họ để tâm trí ngập tràn nghi hoặc, để lòng đầy sợ hãi nên không thể nghe được tiếng nói của chân tâm. Khi sợ hãi trỗi dậy, họ nhầm nó với trực giác. Khi tham vọng lấn át, họ tưởng đó là thiên ý. Vì vậy, người học đạo cần phải quán chiếu nội tâm, để tâm tĩnh lặng như mặt nước hồ thu, không gợn sóng, không vẩn đục.
.
Làm sao để rèn luyện trực giác. Cổ nhân dạy rằng khi tâm tĩnh lặng, trí huệ sẽ sinh. Người muốn thấu triệt trực giác cần học cách lắng đọng tâm tư, không để ý niệm vọng tưởng chi phối. Bậc đại trí không cần truy cầu, không cần suy đoán mà chỉ cần giữ tâm như gương sáng, vạn vật tự soi, chân lý tự bày.
.
Khi đối diện với một lựa chọn, hãy để tâm lắng xuống, đừng vội vàng quyết định. Hãy tự hỏi mình có cảm thấy an nhiên với lựa chọn này hay không. Nếu tâm an tĩnh, nếu lòng không loạn động, đó chính là chỉ dẫn của trực giác. Ngược lại, nếu trong lòng trào dâng hoang mang, thì nên biết rằng đó không phải là tiếng nói của trí tuệ mà là tiếng vọng của dục vọng và sợ hãi.
.
Hãy lắng nghe thân thể mình. Người xưa tin rằng thân và tâm không hai, nếu một việc làm đúng đắn, thân sẽ nhẹ nhàng, lòng sẽ thanh thản. Nếu một lựa chọn sai lầm, thân sẽ căng thẳng, lòng sẽ bất an. Thánh nhân lấy thiên địa làm gương, lấy tự nhiên làm thầy, quan sát từng dấu hiệu nhỏ bé để nhận ra đại đạo.
.
Có câu rằng không tìm mà biết, không thấy mà sáng. Đó là trực giác. Người khôn ngoan không cần nhiều lời, bởi họ đã hiểu rằng trí huệ lớn nhất chính là thuận theo lẽ tự nhiên. Muốn có trực giác sáng suốt, hãy giữ tâm như tấm gương, không vướng bụi trần, không bị cảm xúc khuấy động. Khi đó, mọi quyết định tự khắc sáng rõ, mọi con đường tự khắc hiển bày.
.
Kẻ phàm phu lo lắng giữa muôn ngã rẽ, kẻ trí tuệ thong dong bước đi mà không hoài nghi. Bởi lẽ, họ biết rằng trong mỗi con người đều có một phần của trời đất, và nếu biết lắng nghe, trực giác chính là tiếng nói của thiên đạo trong lòng ta.
.