Có nhiều người đi chùa thấy cảnh sinh hoạt cuả Tăng Ni trong chùa, nào thức khuya dậy sớm để tụng kinh ngồi thiền. Sáng ngày phải lao động chấp tác, chiều đến phải học kinh luật. Ăn thì ăn cơm hẩm với tương rau đạm bạc còn mặc thì mặc vải thô nhuộm màu hoại sắc. Cũng có người thắc mắc người ta đi tu là vì thất tình thất chí, mấy người này không có những chuyện đó, tại sao cũng đi tu ? Đây là những vấn đề cần phải giải thích để cho mọi người thấy rõ lợi ích của sự tu hành.
Nếu chúng ta chỉ nhìn qua hình thức bên ngoài thì không thể hiểu giá trị của sự tu. Những cái cái khổ ban đầu của người tu là người đời ở tuổi thanh xuân, đầu tóc đen nhánh được xông ướp nước hoa thơm, vắt nơ cài hoa thật đẹp.
Khi vào chùa đầu cạo nhẵn bóng, hủy hình chẳng còn gì là xinh đẹp. Mặc thì người đời mặc hàng lụa mịn láng màu sắc sặc sỡ, áo này quần nọ còn vô chùa phải mặc phải mặc vải thô nhuộm hoại sắc lem luốc. Ăn thì ở đời cao lương mỹ vị muốn ăn lúc nào thì ăn, vào chùa thì sáng trưa cơm rau, chiều cháo chay lạt qua ngày. Đó là ba cái khổ ban đầu của người tu.
Song còn cái khổ nặng nề nữa là khi chưa tu, có ai nói làm sai trái thì dám la rầy hay cãi lại. Khi tu rồi dù có bị người lấn hiếp chửi mắng, cũng phải lặng lòng nhẫn chịu. Như vậy người tu chịu nhiều thiệt thòi, vừa thiệt thòi về ăn mặc về trang sức và cả sự nhẫn nhục nữa. Thiệt thòi như thế quả thật là khổ.
Người không biết tu, không giũ giới sát sanh thì mỗi khi bị người ta hãm hại, lòng sân giận nổi lên đánh đập hoặc chém giết hoặc bỏ thuốc độc cho người ta chết để thỏa lòng sân giận. Song khi biết tu, tuy có nổi nóng nhưng không dám nghĩ tới việc hại người. Mình không hại người thì người không hại lại, và cũng không bị tù tội.
Nhờ biết tu trước chịu thua thiệt người nên tránh được cái khổ sát hại và thân được yên ổn. Người tu là xả bỏ lòng tham lam, tính nóng giận, tâm si mê, và khi tham lam nóng giận si mê hết thì chắc chắn khổ không còn và hết khổ tức vui. Con người có khổ là do tham khi nhìn thấy người hay vật nếu vừa lòng thích ý thì muốn chiếm đoạt về mình và muốn mà không được thì sinh ra buồn khổ.
Chẳng hạn người ta có tiền đi xe Honda cub còn mình nghèo cứ chạy xe đạp cọc cạch muốn có chiếc xe cub mà không có tiền mua lòng ray rứt buồn tủi cho số phận, như vậy là khổ. Còn người tu an phận trong nếp sống thanh bần thấy người đi xe tốt là việc của họ còn mình đi xe đạp là hạnh của mình không khởi tâm so sánh đua đòi cho nên tâm luôn bình thản an ổn. Nên người biết tu sống ở cảnh nào cũng vui cũng an cho dù trước đó phải chịu nhiều khổ sở.
Bản chất của tu hành
Bản chất của tu hành không phải ở nơi núi sâu, cũng không tại đền chùa hay thoát ly xã hội mà chính ở trong hiện thực cuộc sống này. Môi trường hoàn cảnh chính là nơi tu đạo tốt nhất đặc định cho con người. Khi những vấn đề xuất hiện trong cuộc sống thì chúng ta thường cảm giác chúng làm rối loạn việc tu luyện của chúng ta. Kỳ thực tu hành và cuộc sống là một thể chúng là nhất tính và đồng hành.
Tu hành cần phải tu từ những vấn đề của thực tế không thể mơ hồ nói suông nếu không sẽ chẳng có bất kỳ ý nghĩa gì. Bạn có thể nói ra cả một mớ lý thuyết nhưng đến khi đụng việc lại cảm thấy khổ hay buồn rầu. Tu luyện nhất định cần phải tôi luyện từ trong những phiền phức và những phiền não của cuộc sống hoặc từ những thống khổ trong thực tế.
Đừng mượn cớ biến tu hành thành một loại trốn tránh phiền não hoặc trốn tránh cuộc sống hiện thực. Đi tu không phải là một loại phương thức chạy trốn, càng không phải là một trò giải trí tiêu khiển của tâm linh. Đương nhiên, bạn có thể phản đối một mực kiên trì phản đối tới cùng,nhưng kết quả vẫn là bản thân bạn chịu khổ.
Bản chất của tu hành chính là những vấn đề của thực tế, mỗi một rắc rối hay một vấn đề thực tế đều là một thông đạo. Môi trường tu luyện chân chính không phải là miếu chùa, cũng không phải thiền đường hay nơi núi rừng mà then chốt nhất chính là ở chỗ những điều đang diễn ra và đang tồn tại ngay trước mắt chúng ta.
Con người có được gì khi tu hành thành công?
Người tu hành không hề có sức mạnh ngàn cân nhưng sức mạnh của người tu là sức mạnh của tâm. Làm sao ta có thể chịu được tất cả những nghịch cảnh. Những người tu luôn có một sức mạnh thầm lặng bên trong chớ không phải biểu hiện ra bên ngoài. Nhìn vào một con người thì yếu tố đầu tiên chiếm được thiện cảm của chúng ta là nét hiền lành đức hạnh của người ấy. Người có gương mặt phúc hậu hiền lành cũng nói lên được phần nào đặc tính bên trong.
Cho nên khi con người tu tập thành công sẽ có nội lực vững vàng, có sức mạnh mà nhà Phật gọi là đạo lực. Và sức mạnh này khác với sức mạnh thế gian. Người đời hay nói ỷ mạnh hiếp yếu. Người tu mạnh không phải để ăn hiếp người khác mà là để an ủi và đem lại nguồn vui cho chính mình và mọi người. Vì vậy một khi đã tu hành thành công bản thân người đó sẽ vượt qua mọi khó khăn thử thách bên ngoài và diệt trừ những nghiệp tập phiền não bên trong con người mình.
Khi học hiểu pháp thì chúng ta biết nhân quả có thể chuyển được nên không nên tạo thêm những nghiệp nhân xấu mà hãy vui vẻ trả những nghiệp quả mình đã gây tạo từ nhiều đời trước. Đừng nuôi dưỡng thêm tình cảm thương ghét nữa để tránh họa khổ trong đời này và những đời sau. Chúng ta hiểu đạo rồi thì đối với người thương kẻ ghét nên mở rộng lòng ra đừng thương ghét thêm vì như thế sẽ gặp gỡ nhau nữa. Mỗi lần gặp gỡ trong sinh tử là thêm một lần thọ khổ như thế có gì vui sướng đâu.
Sao chúng ta không nhớ đến nỗi khổ ấy mà cố gắng tu tập để vượt thoát. Sự nghiệp của người tu chính là trí tuệ và sự tha thứ. Dùng trí Bát nhã chiếu soi là tất cả vấn đề rụng xuống hết không riêng gì nỗi khổ. Chúng ta phát tâm tu hành mục đích là để được giải thoát cho nên chỉ có tháo gỡ chứ không vướng mắc trói buộc thêm vào. Làm sao đứng vững trên đôi chân của mình mới có thể đi suốt con đường đạo để có thể ra khỏi trầm luân sinh tử. Cho nên bản thân mỗi người cần phải chuẩn bị cho mình một sức mạnh đạo lực kiên cố và vững bền.
~ Hành trình tâm linh