Nhà triết học và thông thiên học nổi tiếng C. Janarajadasa đã từng nói khái quát về các cõi giới vô hình như sau:
“Đối với thế giới rộng lớn hơn và vô hình đang bao quanh chúng ta, một vấn đề mà chúng tôi đề cập đến không phải theo như lời người khác nói, mà một phần là theo các kinh nghiệm riêng và trực tiếp của chúng tôi”.
.
Không biết là có cái gì đó đặc biệt hay không trong bộ não của chúng tôi. Nhưng một sự kiện luôn luôn thường trực đối với ý thức của chúng tôi là có tồn tại một thế giới mà mắt thường không trông thấy (được gọi là vô hình) bao quanh chúng ta ở mọi phía, đi xuyên qua, thấm vào và bao bọc mọi sự vật, một thế giới mà hết sức khó tả. Thế giới này được trông thấy không phải bằng con mắt bình thường của mỗi người. Các con mắt đó (mắt vật lý) dù mở hay nhắm lại đều không có vai trò quan trọng.
.
Hiện tượng nhìn thấy bằng mắt vật lý và hiện tượng trông thấy một cách nội tại là độc lập nhau mặc dù cả hai hiện tượng đó hiện ra đồng thời.
Trong khi các con mắt vật lý của chúng tôi nhìn vào mảnh giấy mà chúng tôi đang viết thì cùng lúc cũng có cái gì đó trong bản thân (chúng tôi không biết gọi như thế nào) lại nhìn thấy thế giới vô hình ở bên trên, ở bên dưới và đi xuyên qua tờ giấy, qua cái bàn, qua gian phòng đang ở…
.
Thế giới vô hình rất sáng và dường như mỗi điểm của thế giới đó có một ánh sáng riêng của nó, nhưng lại không thuộc loại ánh sáng vật lý.
Không gian của thế giới này chứa đầy các chuyển động, nhưng lại là một chuyển động hiện ra một cách run rẩy và rất khó tả, gợi ý cho chúng ta quan niệm về một chiều thứ tư nào đó. Với tất cả uy tín mà chúng tôi có được, với lương tâm, ý thức và tất cả những hiểu biết của mình, chúng tôi khẳng định rằng thế giới vô hình còn tồn tại thực hơn cả thế giới vật lý.
.
Mỗi khi chúng tôi nhìn thế giới đó rồi lại nhìn thế giới mà chúng ta đang sống thì chúng tôi thấy thế giới thứ hai này dường như chỉ là một hiện tượng hoàn toàn hoang tưởng, một cái gì đó vô minh và không còn có những phẩm chất cho phép chúng tôi gán cho cái từ có thực.
Mỗi khi chúng tôi so sánh thế giới của chúng ta với sự tồn tại mạnh mẽ của các cõi giới vô hình thì tưởng chừng thế giới chúng ta ngỡ ngàng như một giấc mộng. Tuy nhiên, rất rõ ràng là thế giới vật lý của chúng ta đang thực sự tồn tại.
.
Và trong lúc này, nó là khá thực đối với bản thân tôi, ở chỗ tôi đang viết những dòng chữ này trên dãy núi Java, ở chỗ có nhiều con muỗi đang đốt chúng tôi và cũng ở chỗ mà chúng tôi đang có một ý thức khó chịu về cái đốt đó.
.
Nhưng những kinh nghiệm thu thập được từ lâu cho biết rằng, thế giới vật lý của chúng ta chỉ là một mảnh của một thế giới thực sự rộng lớn hơn. Ngoài tầm của thế giới vật lý còn có nhiều thế giới vô hình nữa. Mỗi thế giới như vậy đều có tính vật chất, có nghĩa đó không phải chỉ là một quan niệm tinh thần thuần tuý mà là được tạo ra từ vật chất. Tuy nhiên, vật chất của các thế giới vô hình về phẩm chất cũng như về bản chất là tinh tế hơn nhiều so với loại vật chất mà chúng ta đã quen thuộc.
.
Ngay bây giờ, tất cả các thế giới vô hình đều đang ở chung quanh chúng ta. Trong không gian, các thế giới đó không ngăn cách chúng ta. Nhưng làm thế nào mà trong các khu vực của chúng ta như gian nhà, khu vườn, đường sá… lại có nhiều thế giới như thế?
.
Làm sao mà nhiều thế giới khác nhau như vậy lại có thể cùng tồn tại trong cùng một không gian? Lý do là ở chỗ mỗi thế giới đều được tạo ra từ một thứ vật chất tinh tế hơn thế giới nằm ngay tầng dưới. Tỉ như cát, nước và khí có thể ở trong cùng một cái bình do nước tinh tế hơn cát, còn khí tinh tế hơn nước”.
.
.
(Trích trong cuốn sách “Tích hợp đa văn hóa Đông Tây cho một chiến lược giáo dục tương lai” – Nguyễn Hoàng Phương, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội – 1996)
Chú giải: Trong Lục đạo Luân hồi của Đạo Phật thì chỉ có cõi Người và súc sinh là có cơ thể vật chất (hữu hình) còn các cõi khác là vô hình.
Tuy vậy các cõi vô hình khác xa nhau về mức độ tiến hóa, chỉ riêng cõi Trời đã có mấy chục tầng trời rồi…
Tuy vậy các cõi vô hình khác xa nhau về mức độ tiến hóa, chỉ riêng cõi Trời đã có mấy chục tầng trời rồi…
.
Cõi Trời (Devas)
Trong truyền thống Phật giáo, cõi trời là nơi những người tích lũy nhiều phước báu từ nhiều kiếp được tái sinh. Họ sống trong sự giàu có, hạnh phúc với cuộc sống lâu dài. Tuy nhiên, những người ở cõi trời cũng già đi và chết.
.
Họ được xem như những vị tiên có quyền năng, ban phước hoặc trừng phạt những chúng sinh ở các cõi thấp hơn. Điều này cũng tương tự như chúng ta, con người có quyền cung cấp thức ăn cho con gà hoặc giết chết nó. Hiểu theo cách này, nhiều chúng sinh ở cõi người thường xuyên cúng bái và cầu xin những vị thần tiên này.
.
Do hưởng được nhiều phước báu và vị thế cao quý từ nhiều kiếp, một trong số họ chìm đắm vào cuộc sống ở cõi trời, khiến họ dần quên đi những việc thiện mà họ đã làm trước đây, họ không tiếp tục nuôi dưỡng và phát triển tâm từ bi và trí tuệ.
.
Những cám giỗ này có thể khiến họ tái sinh vào các cảnh giới thấp hơn sau khi hưởng hết phước báu và không thể thoát ra khỏi vòng luân hồi sinh tử. (chỉ các vị Thượng tiên là bất tử, còn từ trung tiên vẫn phải luân hồi).
Cõi A-tu-la (Asura)
A-tu-la là những sinh vật mạnh mẽ, đầy tài năng và đôi khi được mô tả như là kẻ thù của cư dân trên cõi trời. A-tu-la biểu trưng cho sự phẫn nộ, thù hận và “ghen ăn tức ở” những người tài giỏi hơn mình.
.
Những người luôn mong muốn vượt trội hơn người khác, không có sự kiên nhẫn, công bằng đối với những người thấp kém hơn, họ thích được sùng bái như các vị thần. Nhưng phúc đức kém hơn người cõi trời nên dẫn đến thù hận và ganh ghét, điều này đã khiến họ tái sinh trong cảnh giới A-tu-la.
.
Cõi Ngạ Quỷ (Preta)
Ngạ quỷ hay những con ma đói được mô tả như những sinh vật có bụng to, trống rỗng nhưng họ có miệng và cổ nhỏ đến mức không thể nuốt được.
.
Ngạ quỷ tượng trưng cho những người luôn khao khát tìm kiếm cái gì đó bên ngoài để thỏa mãn sự thèm muốn bên trong. Những người tham lam vô độ, thèm khát, vơ vét mọi thứ về cho mình nhưng không bao giờ cảm thấy thỏa mãn sẽ tái sinh vào cảnh giới ngạ quỷ.
.
Cõi Địa Ngục (Naraka)
Như tên gọi, địa ngục là nơi khủng khiếp nhất trong sáu cảnh giới tái sinh. Cũng giống như nhiều tôn giáo khác, đó là nơi mà những người tàn ác bị đày xuống để trải nghiệm sự đau khổ mà họ đã gây ra.
.
Những người nhận thức được cái nào tốt, cái nào xấu nhưng lại không tin vào nhân quả, làm vô số việc ác chỉ để thỏa mãn bản thân mình… sẽ bị nghiệp lực dẫn dắt tái sinh vào địa ngục. Khác với một số tôn giáo khác, theo Phật giáo thì những người bị đày xuống địa ngục vẫn có thể tái sinh vào các cảnh giới cao hơn khi đã trả hết nghiệp.
.
Địa ngục trong Phật giáo phân chia thành nhiều tầng khác nhau phụ thuộc vào mức độ và hành vi mà chúng sinh đã gây ra. Theo một số văn bản ghi lại, những người bị đày xuống địa ngục phải trải qua nhiều mức độ đọa đày đau khổ, sau đó được “tịnh dưỡng” để chuẩn bị cho lần đọa đày tiếp theo.
.
Cõi Súc Sinh (Tiryagyoni)
Cõi súc sinh bao gồm các loài động vật, côn trùng hay vi sinh vật…được đánh dấu bằng sự thiếu hiểu biết, thành kiến và tự mãn. Họ sống theo bản năng, không nhận thức được tốt-xấu, thiện-ác và cố tránh khỏi sự khó chịu hoặc bất cứ điều gì không quen thuộc.
.
Cõi Người (Manusya)
Cõi người là cõi lý tưởng mà từ đó chúng sinh có thể thoát khỏi lục đạo luân hồi. Cảnh giới này được xem là có nhiều điều thuận lợi để tu tập giải thoát, từ việc có ý thức cho đến các thử thách và lợi lạc trong cuộc sống giúp con người nhận ra đâu là hạnh phúc đích thực và nỗ lực hết mình để đạt giác ngộ.
.
Phùng Chinh chia sẻ