Một trong những điều tuyệt vời nhất của con người là nhìn được mọi thứ với cái tâm trong sáng. Tâm trong sáng nghĩa là tâm không phán xét. Nhìn cái đẹp hay cái xấu, nhìn cái bi hay hạnh phúc, thì vượt lên trên cả cái tốt xấu, bi hạnh ấy. Những con người ấy không phải là thánh nhân, họ chẳng nhận mình là thánh nhân, nhưng họ nhận ra cái gì trong cuộc sống này cũng đều bình đẳng cả.
.
Nếu triết học Khổng tử hướng con người đến bậc nhân nghĩa trượng phu thì triết học Trang Tử lại đi về phía tiêu dao du, tức xem vạn vật là bình đẳng, cái nào cũng có một năng lực tự nhiên riêng biệt. Chẳng cái gì là vô dụng, chẳng cái gì là hữu dụng hoàn toàn. Chẳng qua là mình dụng nó như thế nào. Nhưng siêu việt hơn cả, đó là thoát ra khỏi được tính hữu dụng và vô dụng ấy mà sở đắc.
.
Ngôn ngữ thì dễ gây hiểu nhầm, vì ngôn ngữ chỉ là một lớp vỏ bên ngoài, khó mà toát lên được phẩm chất bên trong một cách cặn kẽ. Những lời nói đanh thép đôi khi lại có sức thức tỉnh hơn một lời nói nhẹ nhàng. Vậy thì lời nói ở đây chẳng phải cái gốc, mà năng lượng nôi tại nó được truyền ra sao. Lời nói bây giờ chỉ mang tính phương tiện.
.
Bồ Đề Đạt Ma sẽ lôi bạn dậy, nói thật to cho bạn tỉnh ngộ, còn Đức Phật có cách hoằng pháp nhẹ nhàng và từ tốn hơn. Mỗi bậc đều có một cách nói riêng, nếu ta phán xét đúng sai phải quấy thì quả rằng tốn thời gian công sức đó thôi. Nhưng cái tâm của họ là hoàn toàn y hệt, họ là những bậc đã đốn ngộ, đã mất cái tôi. Còn tập khí của họ là khác nhau, mỗi người có một cách sống và giảng giải khác biệt.
.
Cuộc sống đa dạng hơn những gì chúng ta nghĩ. Cứ từ từ lĩnh hội, trải nghiệm, chớ nên phán xét vội vã một điều gì. Thời gian sẽ chứng minh tất cả, bằng sự kiên nhẫn ở bên trong ta.
.
Tôi khá thích tinh thần của Trang Tử ở chỗ, mọi thứ xảy đến đều tốt đẹp. Tốt đẹp ở đây chẳng phải cái phán xét tốt xấu, mà là một cái tâm trong sáng và biết kiên nhẫn chấp nhận đón nhận mọi điều đến với cuộc đời mình. Mình chẳng thể kiểm soát mọi thứ xung quanh mà chỉ có thể kiểm soát cái tâm của mình mà thôi.
.
Vì thế, tiêu dao du chỉ có thể xảy đến khi con người không lệ thuộc vào ngoại cảnh mà tiêu dao du, mà nương theo nội tại, và chỉ có tâm thức bên trong mình mà thôi.
.
~ Duong Xuan Phi