Vài tháng trước, có người bạn sang hỏi mình “Chánh niệm là gì?”.
Mình hỏi lại “Thế theo bạn chánh niệm là gì?”.
.
“Chánh niệm là ăn biết mình đang ăn, uống biết mình đang uống, sống tỉnh thức, sống hiện tại từng phút giây” – Người bạn trả lời.
.
Mình cười và nói “Thế mình vừa ăn cơm vừa chơi điện thoại có phải chánh niệm không?”.
Người bạn ngồi nghĩ một lúc, không có câu trả lời.
.
Bấy giờ mình mới nói “Chánh niệm hay không, không nằm ở hành động, mà nằm ở cái tâm của mình xuyên suốt hành động ấy”. Một người đi xe đạp, hai tay hai chân hai mắt đều hoạt động, lưng đeo ba lô, miệng vui vẻ huýt sáo… Chỉ cần tâm họ an nhiên thoải mái khi ấy, đó là chánh niệm.
.
Chánh niệm là sống và làm việc với những ý niệm chân chánh. Nếu một người có thể làm một lúc rất nhiều việc, cả chân tay và trí óc, nhưng lúc nào cũng vui vẻ thoải mái an nhiên, thì đó là chánh niệm.
.
Còn người nào hình tướng ăn chỉ tập trung vào ăn, nhưng trong đầu còn nặng nề, áp lực về công việc về cuộc sống, đó không phải chánh niệm. Mình vào quán bún chả, thấy chị chủ quán luôn tay luôn miệng điều phối nhân viên, trả lời khách hàng, tính tiền thanh toán… Mồ hôi mồ kê như vậy mà họ rất vui vẻ thoải mái, làm như không làm vậy. Đó là chánh niệm thực sự, trong mọi cảnh vẫn giữ được cái tâm thiện lành.
.
Lúc ấy chợt nhớ lại hồi xưa mình lên chùa, học ngồi ăn “chánh niệm”. Thầy chùa bảo bữa ăn chỉ cần tập trung vào bát cơm, yêu thương biết ơn gì gì đó, không được nói chuyện. Họ định nghĩa chánh niệm là như vậy. Sau mới biết đó là “chánh niệm có điều kiện”, bình an có điều kiện chứ không phải an lạc từ tâm.
.
Cái đó chỉ hợp với mấy người lao ra bên ngoài quá nhiều, không có thời gian dành cho chính mình, thi thoảng ăn một bữa để trải nghiệm, để tĩnh lại. Còn ai mang cái khuôn đó ốp về gia đình, đưa vào thực tế thì thôi. Gia đình cả ngày chẳng gặp được nhau, có mỗi bữa cơm tối là cơ hội mọi người trò chuyện vui vẻ, thì lại ngồi im lặng nhìn nhau. Cảm giác một bữa cơm mà không có tiếng cười, không có sự pha trò của mấy đứa trẻ. Không chia sẻ, không thấu hiểu thì làm sao có thể yêu thương?
.
Một bữa cơm chánh niệm thực sự rất đơn giản, mọi người cứ ăn và làm việc gì khiến mình cảm thấy thoải mái vui vẻ, và đừng phán xét những người xung quanh, vì cùng là những tâm hồn nhẹ bẫng, sẽ có những biểu hiện ra ngoài khác nhau. Chấp nhận sự khác biệt của tự nhiên, chúng ta sẽ bỏ được tâm phân biệt.
.
Vậy nên những ai có duyên chia sẻ về chánh niệm, cũng nên nói cho con người ta cái gốc chánh niệm nằm ở tâm, chứ không nằm ở hình tướng hành động hay số lượng hành động. Để họ hiểu rõ hiểu đúng, chứ không phải hiểu mơ hồ mông lung.
Chúc các bạn ngày mới an nhiên, tỉnh thức!
(Trần Quốc Anh Thuận Tự Nhiên)