Bạn hãy mở mắt to để nhìn có con đường nào giữa cuộc đời này là con đường thẳng không? con đường thẳng là con đường chỉ thuộc về thế giới của ý niệm hay là thế giới của mộng tưởng mà không bao giờ xuất hiện giữa thế giới thực tiễn, nghĩa là giữa thế giới của con người và con người. Thế giới của con người là thế giới của một con đường cong. Một con đường con xoáy ốc.
Và một lần nữa hãy mở to đôi mắt để nhìn, bạn có thấy dòng sông nào là dòng sông thẳng không? không có dòng sông nào thẳng cả, dòng sông nào cũng uốn khúc, chính cái uốn khúc đã tạo nên cái thơ mộng và linh hoạt của dòng sông.
Và bạn hãy mở tầm nhìn ra để nhìn biển cả mênh mông, biển cả mênh mông mà vẫn có những khúc eo như thường.
Bạn biết không? chính những khúc eo đó một đôi khi lại là nơi an toàn cho những người đi biển và tạo nên cái nét đẹp từ kỳ lạ đến thú vị của nó.
Vậy, bây giờ bạn thích thẳng hay cong? bạn thích cong chăng? đừng vội như thế!
Nếu bạn muốn là một cột nhà hay một đòn đôn, thì cong là dụng ở chỗ nào?
Nên cái thẳng thật là quý báu vô cùng, nhưng có phải bạn khi nào cũng cần cột nhà và đòn đôn cả đâu!
Trong cuộc sống, đôi khi cái cong bị người ta lên án vứt bỏ đã đành mà cái thẳng cũng bị con người lên án vứt bỏ nữa!
Do đó, bạn muốn sống có an toàn và hạnh phúc, thì bạn không phải thích thẳng hay thích cong mà thẳng hay cong bạn phải biết chúng có tác dụng gì trong cuộc sống, trong phong cách hành sử của bạn, thì cái thẳng hay cong của đường đời hay của cuộc sống không còn là cái gì để cho bạn bận tâm.
Đừng ảo tưởng đuổi bắt về một con đường thẳng và bạn đừng bao giờ thất vọng bởi một con đường cong.
Bạn hãy đi con đường cong để thấy cái cong của con đường và bạn hãy đi trên con đường thẳng để thấy cái thẳng của con đường,
rồi bạn hãy đi trên con đưởng thẳng để thấy cái cong của con đường và bạn hãy đi trên con đường cong để thấy cái thẳng của con đường.
Thấy rõ sự thật của con đường là tức khắc bạn có hạnh phúc, bạn có sự an toàn, vì mọi sự sợ hãi, lo lắng, bồn chồn trong tâm hồn của bạn bỗng chợt tan đi, bấy giờ trên nét mặt của bạn chỉ còn lại nụ cười và từng bước chân thảnh thơi, dù bạn đang có mặt trên con đường cong hay trên con đường thẳng nào.
Con người đến với nhau vì hữu sự, nên sáng chơi với nhau mà chiều đã chia tay và thù hận; vì hữu sự, nên con người ở trên khô lại bị mắc kẹt trên khô, chân đi không rời đất, cho dù chạy nhảy cao đến mấy rồi cũng rớt xuống với đất và bị dập đầu, bể trán và bị sâu kiến, cỏ cây chôn vùi…
Nên, ta biết rằng hữu sự thì trói, vô sự thì mở. Hữu sự mà mở, vì bên ngoài là hữu sự mà bên trong thì vô tâm; vô sự mà bị nhiễu loạn, bị trói buộc, vì bên ngoài là vô sự mà bên trong có mưu cầu, có tác ý.
Tác ý là nghiệp khởi. Nghiệp đã khởi thì bị buộc ràng, chứ làm gì có tự do, có thong dong tự tại. Nghiệp đã khởi thì trách ai và cầu ai cứu cũng vô ích!
Nên, thấy tâm ta hữu sự, thì nên dừng lại, miệng không mở một lời, chân không cất một bước. Vì mở miệng là sai, sai ngay trong bản chất. Chân bước là vướng, vướng ngay nơi tác động của cái đi. Nên, hãy dừng lại nơi tâm ý của ta mà không phải dừng lại nơi ngoại cảnh!
Đối với cảnh, dù ta có hiện hữu hay không hiện hữu; có đồng ý hay chống lại, thì dòng sông vẫn chảy, mây trời vẫn bay, hoa vẫn nở và tàn, trăng vẫn tròn và khuyết, thủy triều vẫn lên xuống mỗi ngày… Vậy, ta muốn gì nơi ngoại cảnh mà buộc ngoại cảnh phải theo ta hay ta chống lại?
Những ý niệm vọng cầu nơi tâm ta lắng xuống, những tư duy hữu ngã nơi tâm ta không còn, thì những buộc ràng do đâu mà có, có ai trói và có ai mở? Tác ý đã không, thì nghiệp làm gì mà có? Vô sự còn không có, nói đến hữu sự làm chi? Ý niệm vô ngã còn phải buông thay, huống hồ hữu ngã!
Nước yên trăng hiện; tâm yên Phật hiện. Tâm là phật; Phật là tâm. Tâm hòa tan trong Phật; Phật hòa tan trong tâm. Tâm và phật rỗng lặng xuyên suốt, Phật và tâm không có lằn mức, suốt trong và hồn nhiên vô ngại, ai yên thì thấy, không yên thì thôi, đừng hỏi tại sao?!
Thích Thái Hòa