Sự thật đó là: Bất cứ lúc nào và ở đâu, ai cũng có thể bị đấu sĩ Vô Thường “hạ gục”! và rất có thể…không chừng đó cũng là lần gục ngã sau cùng, tức là cái Chết.
Hầu hết chúng ta có đều có kế hoạch riêng cho chính mình trong cuộc mưu sinh. Các kế hoạch đều có đặc điểm chung là chúng giúp ta hình dung và tưởng tượng về tương lai tươi sáng như thể chúng ta có thể sống mãi mãi đời đời. Tuy nhiên, bản chất đời sống chẳng bao giờ như ta hoạch định, không những là không thể đoán trước, mà còn thực sự hỗn mang từ những nguyên lý căn bản nhất của chính nó:
Đó chính là nguyên lý trùng trùng duyên khởi mà đức Thế Tôn đã tuyên bố khi thành đạo. Chính Duyên Khởi đã cung cấp năng lực vô song cho “Anicca” (Vô thường) để đánh bại tất cả các ước mơ, hoạch định, kỳ vọng của tất cả chúng ta. Vì lẽ? “Phàm cái gì được sanh ra (do duyên khởi) cái đó sẽ bị đoạn diệt!”
Đây là một sự thật hiển nhiên như sự thật của trọng trường: “Phàm cái gì được ném lên, cái đó phải rơi xuống!”
Trong cuộc đời này, những hoạch định của chúng ta chắc chắn sẽ có lúc bị Anicca (tức là Vô Thường) “hạ gục”. Cú đấm có thể mạnh hay nhẹ khác nhau, và thường rất bất ngờ, đúng theo phong cách ra đòn của Anicca. Nó có thể là một cơn bạo bệnh, mất công việc làm, một vụ khủng bố, một cú động đất, một sự phản bội, sự ra đi của người thân, một tai nạn giao thông, hay bất cứ điều gì…
Sau những “cú đấm” như vậy, tùy theo ý chí, ta có thể gục ngã, hay gượng dậy để đi tiếp. Mỗi một lần “gục ngã-gượng dậy” là một bài học xương máu. Con người gượng dậy sẽ là một con người mới với kế hoạch mới vì kế hoạch cũ và những giá trị cũ đã vỡ tan nát cùng với lần gục ngã trước.
Vòng xoáy “gục ngã-gượng dậy” này có thể lập đi lập lại cho đến khi nào ta bị một “cú đấm KO”. Đó được gọi là “lần gục ngã sau cùng” vì sau “cú đấm KO” đó, ta sẽ không còn gượng dậy nữa. Đó là cái Chết.
Tất cả kế hoạch sẽ chấm dứt: Lúc đó sẽ không còn ai trên cõi đời này ngồi đó để thẩm định, đánh giá sự thành công hay thất bại của các kế hoạch của ta nữa. Bài học cuối cùng của lần gục ngã sau cùng đó lại chính là “ý nghĩa của sự sống”- là điều mà hầu hết chúng ta đã vô cùng hoang phí lúc sinh thời.
Chết là sự chấm dứt tất cả các kế hoạch. Nó có tác dụng chọc vỡ tất cả “bong bóng xà phòng” của trí tưởng tượng, của những dự phóng tương lai trong các hoạch định của chúng ta lúc còn sống. Cái Chết phơi bày sự vô nghĩa, phủ nhận mọi giá trị của tất cả các kế hoạch mà ta thường hay trân quý nâng niu và tự hào lúc còn sống.
Giống như con mèo đen sẽ nổi bật trên nền vôi trắng, ý nghĩa của đời sống sẽ chỉ hiển lộ trên nền của Sự Chết chứ không phải trong những hoạch định mưu sinh. Vì thế, cho dầu bạn có lên một kế hoạch hoàn hảo cho đời sống, cho một cuộc nghỉ hưu trong nhung lụa sang trọng, cuộc đời đó vẫn không có ý nghĩa gì nếu bạn không nhận thức được trọn vẹn ý nghĩa của cái Chết.
Đời sống của bạn chỉ có ý nghĩ nếu nó biết lấy cái Chết làm nền cho mọi sinh hoạt để tồn tại. Nếu như đời sống lấy những dự phóng của các hoạch định làm nền, thì đời sống đó trở nên tham lam và ích kỹ, và không có ý nghĩa gì một khi cái Chết xộc đến.
Một người sống như là sẽ chết vào bất cứ lúc nào sẽ có một tâm thức, một phong thái hoàn toàn khác hẳn với một người luôn nghĩ rằng hắn ta sẽ sống mãi mãi!
Bạn có thể sở hữu nhiều vật chất trên thế gian và được nhiều người công nhận trong hiện tại, nhưng sự sở hữu đó mang tính quy ước và rất tạm bợ. Mọi thứ sẽ không còn là “của bạn” khi cái chết đến. Tuy nhiên chỉ có cái Chết là bạn thực-sự-sở-hữu nó một cách trọn vẹn. Vừa sanh ra đời là ta đã có thể chết bất cứ lúc nào.
Qua bao năm bôn ba loay hoay hoạch định, sang hay hèn, thông minh hay ngu dốt, giàu hay nghèo, rồi chung cuộc cũng phải chết. Đó là điểm quy tụ duy nhất thật sự không phân biệt tôn giáo, giới tính, giai cấp xã hội. Khi cái Chết đến, bạn đi một mình: Không một ai trên thế gian có thể chết thay cho bạn. Đó là điều duy nhất dành riêng cho bạn mà không một quyền năng tối cao nào có thể tước đoạt.
Chết là một việc rất riêng tư: Chính nó mang lại cho bạn ý nghĩa của đời sống này. Vô tình quên lãng điều này, bạn sẽ có một đời sống rất nghèo nàn và ích kỷ. Lúc nào cũng nhớ đến điều này, ghi nó trong tâm trong mọi hành vi, cử chỉ, và lời nói, bạn sẽ có một đời sống đầy ý nghĩa và vô cùng sung mãn. Có vô vàn ví dụ chung quanh bạn về gương thành công của những con người phải đối diện trực tiếp với cái Chết trong từng sát na của đời sống.