Bản chất của việc hành thiền là gì. Nếu các bạn không hiểu được bản chất, việc tiến bộ trong thiền định là vô cùng khó khăn, chậm chạp. Trước đây mình bắt đầu bước vào thực hành thiền từ năm 19 tuổi.
Mình tập mỗi ngày một ít. Ban đầu là 10p ngồi, từ từ tiến lên 15, 20. Rồi từ từ quen, có lần mình cố gắng ngồi 30-40p, nhiều khi chân đau tê chân cứng ngắc, cũng ráng ngồi, có lúc mỏi quá duỗi rồi ngồi tiếp.
Sau giai đoạn đó thời gian dài, mình cũng có cảm thấy thay đổi khác chút. Cơ thể co giật, rung lắc. Đặc biệt riêng mình, lúc nào ngồi mình cũng chảy nước mắt, nước mũi, xưa giờ thường mình không dám ngồi thiền cùng ai, vì rất sợ họ cho mình bị gì.
Tuy nhiên, mình chỉ dừng đến giai đoạn đó, và tiếp mãi vẫn không thấy tiến triển thay đổi về tâm linh. Lúc đó mình đã tiến nhập giai đoạn cảm nhận thấy 1 chút về thiền, nhưng vẫn còn vướng điều gì đó, mãi không bung tỏa được.
Thời gian đó mình quyết định rời bỏ TP HCM, đến thiền viện Phước Sơn – Đồng Nai, để tìm câu trả lời bằng thực hành thiền tại đó. 3 ngày liên tiếp, ngày nào cũng thiền, vào các buổi khác nhau tại thiền viện. Hết thiền thì đi khinh hành (1 dạng đi bộ nhưng nhận biết từng bước chân của mình).
Sau ba ngày, cảm xúc của mình với thiền đã cạn kiệt. Mệt mỏi vì cố gắng từ ngày này sang ngày khác, khiến mình thấm mệt, từ cơ thể đến tinh thần. Lúc đó mình quyết định không thiền nữa, và nằm võng.
Ở gian nghỉ cho các thiền sinh có 1 chiếc võng. Bình thường mọi người ai cũng bận tu hành hoặc lo các công việc của thiền viện. Sáng đó mình mặc kệ tất cả, nằm nghỉ ngơi cho hồi phục tinh thần.
Nằm thả lưng ra võng, đây là lần rất lâu rồi, mình mới có cảm giác thư giãn đến vậy. Không còn vấn vương 1 trách nhiệm nào phải hoàn thành, có thể thả mình vào thực tại.
Khoảnh khắc đó, mình bỏ lại toàn bộ những suy nghĩ, lo lắng, mệt mỏi, buồn phiền, giận hờn hay bất kì cảm xúc nào mình đang có, chỉ để nằm cảm nhận bản thân, ngắm nhìn 1 tia nắng xuyên qua tán lá cây.
Thật đẹp!
Rất lâu rồi những nỗi lo cơm áo gạo tiền, công việc, đời sống, tình cảm… làm rã rời bản thân. Khoảnh khắc đó, mình cũng hiểu ra, lý do gì khiến mình mất những 5 năm nhưng vẫn cảm thấy chưa rõ tường tận về điều mình đi tìm kiếm.
Đó là cảm giác tự do.
Tự do không chỉ tự do về cơ thể mà còn là về tâm trí, về cảm xúc, về tinh thần trong chính mình.
Bình thường, chúng ta sinh hoạt trong đời sống. Ta thấy ta tự do lựa chọn, làm mọi điều chúng ta muốn làm. Tuy nhiên, trong cuộc sống bận rộn có những lúc không phải lúc nào ta cũng tự do về không gian, thời gian, điều này ai cũng hiểu.
Nhưng không chỉ về đời sống xung quanh bạn. Trong tâm trí bạn cũng bị xiềng xích, gông cùm. Có những lúc, ta không biết tại sao ta lại làm điều đó/ hành động đó. Chỉ vì những khoảnh khắc mất ý thức, ta lại hành động mà không nhận ra được vì sao bản thân mình lại lựa chọn như vậy.
Trước khi thức tỉnh, mình cũng cho rằng mình tự do. Tuy nhiên, sau khi có nhận thức, mình thấy rằng bản thân bị vô số những luồng ý niệm vô hình chi phối bên trong tư tưởng. Những luồng ý niệm này ăn sâu vào trong từng tế bào chúng ta.
Từ nhỏ bạn sinh ra và lớn lên, bạn tiếp thu vô số thông tin, văn hóa , đời sống xung quanh. Bạn học cách sống, cách ứng xử, lễ nghi và văn hóa.
Khi bạn ứng xử phù hợp theo số đông xã hội đề ra, bạn trở thành 1 một phần của xã hội. Chưa kể những vết thương mà bạn đã nhận từ đời sống xung quanh cũng trở thành 1 phần trong sự chi phối đó.
Lúc còn nhỏ, mình nhớ rõ mình không hề sợ ma. Mỗi tối mình chơi với anh hai, anh hai kể chuyện ma, mình sợ chạy mất dép. Nhớ có đêm cúp điện, anh chạy theo hù mình phía sau, 2 anh em rượt nhau chạy ra tới ngoài đường phố.
Từ đó, mình bắt đầu sợ ma, lớn lên mỗi khi chỉ có 1 mình hoặc ở nơi bóng tối, mình hay nghĩ tới 1 thứ gì đó vô hình, bám theo mình. Mãi phải đến khi ý niệm này được nhận biết, từ đó mình không còn sợ ma nữa.
Trên bề mặt xã hội, ta thấy ta đang sống và làm việc, tuy nhiên, đằng sau ẩn sâu trong thế giới vô thức, những luồng ý niệm này đã/đang và sẽ chi phối cách ta lựa chọn / hành động / ứng xử hay phản ứng với tất cả đối tượng bên ngoài cuộc sống.
Bạn nghĩ rằng mình lựa chọn, thật ra phần vô thức mới là chủ nhân ẩn đằng sau giật dây. Và bạn trở thành con rối của những luồng ý niệm đang chi phối bạn.
Bạn nằm trong vòng xoay nhân quả mà bạn đã tạo ra trong lúc không hay biết. Chỉ có người thắt dây, mới gỡ được dây.
Vì vậy, quá trình bạn thực hành thiền là để giải phóng bạn khỏi những sự kiểm soát vô hình trong tâm thức. Những tổn thương, đau đớn, những ý niệm, tư tưởng, văn hóa xã hội … tất cả từ từ theo dòng nước ý thức mà bị cuốn trôi đi hết.
Thiền không chỉ là việc ngồi, mà còn là giải phóng về mặt tư tưởng, cảm xúc, tinh thần bên trong bạn.
Có lẽ rất ít ai biết rằng, Đức Phật không đắc đạo vì ông ngồi ở cội bồ đề 49 ngày đêm. Mà vì khoảng khắc ông sắp chết vì tu hành quá độ, ông gặp được 1 nhân duyên, điều đó đã khiến ông giác ngộ về tinh thần.
Nó giúp ông cởi bỏ những luồng tư tưởng, ý niệm quan trọng đang chi phối ông, khiến ông mất suốt gần 6 năm mà vẫn không chạm đến điều cốt lõi mà ông truy tìm.
Khoảng khắc ông tự do về tâm thức, lúc này việc thiền xảy ra. Và Phật đã lựa chọn, ngồi thiền 49 ngày đêm, vượt qua vô số vọng tưởng chi phối, đạt đến viên mãn toàn giác.
Trạng thái thiền có trước, việc ngồi thiền có sau.
Mình luôn quan trọng nhất 1 điều, đó là “tâm có trước, vòng tròn có sau“. Việc hành thiền cũng thế. Nếu các bạn hiểu sâu hơn về trọng tâm, sẽ giúp cho các bạn đỡ mệt mỏi rất nhiều trong việc ngồi thiền.
Thực ra, thiền cần sự thả lỏng, thư giãn. Bạn càng tập trung, bạn càng phải gồng cứng cơ thể, để giữ nguyên 1 trạng thái quá lâu sẽ làm cho cơ thể mệt mỏi, gượng ép. Việc cảm nhận tinh túy của thiền càng khó diễn ra.
Cả cuộc đời này, bạn đã cố gắng rất nhiều trong đời sống. Vậy tại sao, bạn tìm đến 1 điều gì đó như thiền, đáng lẽ nó phải là sự nghỉ ngơi, thế nào mà nó lại trở thành 1 việc mà phải làm, phải cố gắng thực hiện?
Điều đó có chán không? Mình thấy cuộc đời đã đủ bận, nếu có thể bớt ít việc, có lẽ sẽ đỡ mệt hơn. Vì vậy, quan điểm của mình là, thiền là 1 hành trình kì diệu, nó là cánh cửa mở đến vô số điều thú vị và không có giới hạn.
Nó là 1 niềm vui, sự hứng thú khám phá điều mới mẻ, chứ không phải cảnh mỗi ngày tới giờ là mình sẽ ngồi xuống để ngồi thiền. Thực ra, chịu khó thực hành là điều tốt, tuy nhiên, nếu ta nắm rõ tinh túy của nó, ta sẽ dễ dàng tiến bộ hơn rất nhiều.
Vì vậy, nếu có thể, bạn cứ thực tập hay làm bất kì điều gì mà bạn cảm thấy thư giãn, thoải mái với chính mình. Khi bạn càng thoải mái, tận hưởng, não bộ của bạn sẽ thư giãn ra, bớt nhiều suy nghĩ.
Những khoảnh khắc đó rất dễ dàng cho bạn tìm ra được những điều bạn cần tìm. Sau đó việc thực hành thiền, sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
Bạn không cần phải đến giờ mới ngồi thiền mà trong mọi hành động trong cuộc sống, bất kì khi nào bạn có thời gian rảnh, bạn có thể tự thư giãn, thả lỏng và cảm nhận bản thân mình. Cảm nhận từ cơ thể, suy nghĩ, cảm xúc, tinh thần … tất cả các trạng thái đang diễn ra bên trong ta trong mọi khoảnh khắc.
Đó là ý nghĩa thực sự của thiền.
Thiền không chỉ là ngồi trong một khung giờ cố định. Mà còn là một lối sống mới mang nhiều cảm nhận sâu sắc hơn về chính mình và đời sống đang diễn ra xung quanh ta, ở mọi khoảnh khắc trong cuộc sống.
Khi bạn tiến bộ về cảm nhận, việc bạn ngồi thiền cũng sẽ dễ dàng phát triển theo. Càng tiến bộ hơn, niềm vui về việc ngồi thiền sẽ giúp bạn phát triển nhanh hơn trong việc tự chữa chữa lành và phát triển những tiềm năng mới của bản thân.
-Mạnh Kiều-