Nghĩ rằng “Mình là tâm trí,” là vô nhận biết.
.
Biết rằng tâm trí chỉ là cái máy cũng như thân thể là cái máy, biết rằng tâm trí là tách rời…. Đêm tới, sáng tới: bạn không bị đồng nhất với đêm.
Bạn không nói, “Tôi là đêm,” bạn không nói, “Tôi là sáng.”
Đêm tới, sáng tới, ngày tới, lại đêm tới; bánh xe cứ quay, nhưng bạn vẫn còn tỉnh táo rằng bạn không là những điều này. Cùng điều đó là trường hợp cho tâm trí.
.
Giận dữ tới, nhưng bạn quên mất – bạn trở thành giận dữ.
Tham lam tới, bạn quên mất – bạn trở thành tham lam.
Ghét tới, bạn quên mất – bạn trở thành ghét.
Đây là vô nhận biết.
.
Nhận biết là quan sát rằng tâm trí đầy tham lam, đầy giận dữ, đầy ghét bỏ hay đầy thèm khát, nhưng bạn đơn giản là người quan sát. Thế thì bạn có thể thấy tham lam nảy sinh, trở thành đám mây đen lớn, thế rối tan tác đi – và bạn vẫn còn không bị động chạm. Nó có thể còn lại bao lâu? Giận dữ của bạn là tạm thời, tham lam của bạn là chốc lát, thèm khát của bạn là nhất thời. Hãy quan sát một chút thôi và bạn sẽ ngạc nhiên: nó tới và nó đi. Và bạn còn lại đó không bị ảnh hưởng, bình thản, điềm tĩnh.
.
Một vị vua lớn yêu cầu nhà huyền môn Sufi cho mình cái gì đó dưới dạng viết – một bài kinh, câu châm ngôn nhỏ sẽ giúp cho ông ấy trong mọi tình huống có thể, tốt, xấu, điều sẽ giúp ông ấy trong thành công, trong thất bại, trong cuộc sống, trong cái chết.
.
Sufi cho ông ấy chiếc nhẫn và bảo ông ấy, “Có một thông điệp. Bất kì khi nào ông thực sự cần thiết, trong tình huống khẩn cấp thực, hãy mở cái nhẫn ra, lấy viên kim cương ra, và bên trong ông sẽ thấy thông điệp – nhưng đừng vì tò mò, chỉ khi thực sự nguy hiểm mà ông không thể đối diện theo cách riêng của mình và ông cần ta, ông có thể xem thông điệp.”
.
Nhiều lần nhà vua trở nên tò mò cái gì có trong đó, nhưng ông ấy cưỡng lại sự cám dỗ của mình: ông ấy đã hứa, lời của ông ấy. Ông ấy là con người biết giữ lời.
Sau mười năm ông ta bị tấn công và bị thất bại. Ông ta chạy vào trong rừng, vào vùng núi non, và kẻ thù đuổi theo ông ấy. Ông ấy có thể nghe thấy tiếng vó ngựa ngày một tới gần hơn – đó là cái chết đang tới gần hơn. Họ sẽ giết chết ông ta! Nhưng ông ta đã đi nhanh nhất có thể được trên ngựa của mình. Ông ta đã mệt mỏi, ngựa của ông ta cũng mệt mỏi; ông ta bị thương, ngựa của ông ta cũng bị thương.
.
Và thế rồi ông ta bỗng nhiên đi vào lối cụt. Đường chấm dứt; có vực thẳm. Và không có khả năng nào quay lại bởi vì kẻ thù đang tới gần, mọi khoảnh khắc đều tới gần hơn. Ông ta không thể nào nhảy vào trong vực thẳm được; điều đó là cái chết chắc chắn. Ngoại trừ chờ đợi ở đó chẳng có gì làm nữa.
.
Bỗng nhiên ông ta nhớ tới cái nhẫn. Ông ta mở nhẫn ra, bỏ kim cương ra. Bên trong có một mẩu giấy; trên mẩu giấy chỉ có một câu đơn giản: “Điều này nữa sẽ qua thôi.” Và bỗng nhiên sự bình thản lớn lao giáng xuống ông ta: “Điều này nữa sẽ qua thôi.”
.
Và điều đó đã xảy ra đích xác giống điều đó. Ông ta nghe thấy những tiếng động đó tới gần hơn; dần dần ông ta bắt đầu nghe thấy họ đi xa hơn. Họ đã chọn lấy lối rẽ sai với nơi ông đứng. Ông ta đã đi qua ngã tư đường, họ phải đã đi trên con đường khác nào đó. Thế rồi ông ta tập hợp lại quân đội của mình, lại chiến đấu với kẻ thù, giành lại vương quốc của mình. Ông ta đã nhận được niềm vui lớn lao, được đeo vòng hoa, được tung hoa lên mình, cả thủ đô trang hoàng đón chào ông ta.
.
Bỗng nhiên ông ta cảm thấy bản ngã lớn lao đang nảy sinh trong mình. Ông ta lại nhớ tới thông điệp, “Điều này nữa sẽ qua thôi,” và bản ngã biến mất. Và tất cả những vòng hoa và tất cả những đón chào đó đều trở thành trò chơi trẻ con. Trong thất bại nó giúp ích, trong thành công nó giúp ích.
.
Điều đó trở thành việc thiền của ông ta, điều đó trở thành mật chú của ông ta. Cho nên bất kì điều gì tới ông ấy sẽ lặp lại sâu bên dưới – không bằng lời, nhưng cảm giác sẽ có đó trong tim ông ta – “Điều này nữa sẽ qua thôi.”
.
Nếu bạn có thể nhớ được điều đó, thế thì bất kì cái gì tới trong tâm trí mình, bạn đơn giản vẫn còn là nhân chứng: “Điều này nữa sẽ qua thôi.” Việc chứng kiến đó là nhận biết – nhưng chúng ta bị đồng nhất. Chúng ta trở nên tham lam, chúng ta trở nên giận dữ, chúng ta trở nên thèm khát. Bất kì điều gì tới ngay trước ý thức chúng ta, chúng ta trở nên bị đồng nhất với nó. Điều đó ngu xuẩn như khi nó xảy ra cho trẻ con rất nhỏ.
.
Bạn đã bao giờ thử điều đó chưa? Hãy để tấm gương trước đứa trẻ rất nhỏ. Nó sẽ nhìn vào trong tấm gương rất ngạc nhiên, với con mắt mở to nó sẽ nhìn: “Thằng bé kia là ai vậy?” Nó cố gắng bắt giữ, nhưng nó không thể bắt giữ được người trong gương. Và thế rồi, nếu đứa trẻ thông minh, nó sẽ thử đi ra sau gương: “Có thể đứa trẻ đang trốn đằng sau gương.” Nó còn chưa nhận biết rằng đó chỉ là tấm gương; không có thực tại nào.
.
Tâm trí chỉ là tấm gương: nó phản xạ đám mây của thế giới, nó phản xạ tất cả mọi thứ xảy ra xung quanh trong thế giới. Ai đó xúc phạm và có giận dữ – nó phản xạ. Ai đó đẹp đi ngang qua và nó phản xạ – nó là thèm khát. Và bạn lập tức trở nên bị đồng nhất với nó.
Hãy giữ một chút ít khoảnh cách… và dần dần, dần dần bạn sẽ thấy rằng khoảng cách cứ lớn dần. Một ngày nào đó tâm trí ở xa thế, xa xăm thế, nó không ảnh hưởng tới bạn chút nào. Đây là về nhà, đây là phật tính. Nếu bạn có thể là nhân chứng bạn sẽ có khả năng đi qua biến đổi lớn lao: bạn sẽ biết cái ta thực của mình.
.
Trên chuyến xe ngựa, có một bà cụ ngồi vuốt ve con mèo đực yêu quí của mình và nghĩ về nhiều việc đã trôi qua trong đời, thì bỗng nhiên, một nàng tiên xuất hiện với chiếc đũa thần và nói là nàng tiên sẵn sàng cho bà cụ được thực hiện ba điều ước bất kì. Nàng tiên yêu cầu bà đừng bị kích động nhưng hãy để thời gian và quyết định điều muốn của mình một cách cẩn thận.
.
Điều ước thứ nhất của Bà muốn có thân thể đẹp. Chiếc đũa thần vung lên và điều ước thành hiện thực. Khi bà kiểm tra lại kết quả trong gương, điều ước thứ hai của bà sinh ra ngay lập tức: rằng bà được cho quần áo để trang điểm cho thân hình tuyệt mĩ này. Điều ước của bà lại được đáp ứng bằng những bộ quần áo đẹp vừa khít hoàn hảo với thân hình trẻ chung mới.
.
Khi được hỏi tới điều ước thứ ba, cô gái mới trẻ hóa nói cô ấy muốn một người đàn ông.
Tiên nói, “Cô có con mèo đẹp đó. Làm ra người đàn ông từ con mèo đó cho cô được chứ?”
Điều đó hoàn toàn được ưng thuận, và con mèo đực trở thành người đàn ông. Cô gái mới trẻ lão hoàn đồng rất hạnh phúc. Khi được hỏi liệu cô ấy có hoàn toàn thoả mãn không, cô ấy nói cô ấy có.
Thế rồi nàng tiên hỏi người đàn ông liệu anh ta có hoàn toàn thoả mãn không không. “Có chứ,” anh ta nói, “nhưng cô ấy sẽ không thoả mãn đâu.”
Thế rồi nàng tiên hỏi người đàn ông liệu anh ta có hoàn toàn thoả mãn không không. “Có chứ,” anh ta nói, “nhưng cô ấy sẽ không thoả mãn đâu.”
.
“Tại sao?”
.
“Cô ấy quên mất chuyến đi đó là đang đưa tôi đi triệt sản tại bác sĩ thú y!”
.
Bạn cứ làm mọi thứ, vô nhận biết về điều mình đang làm. Bạn cứ hỏi xin mọi thứ, vô nhận biết điều mình đang hỏi xin. Nếu tất cả ham muốn của bạn mà được hoàn thành bạn sẽ là người khổ nhất trên thế giới; cũng tốt là chúng không được hoàn thành.
.
Người sống có đạo không bao giờ cầu xin điều gì từ Thượng Đế theo ý riêng của mình. Người ấy hiểu rằng: “Tôi không thể biết rõ điều gì là tốt nhất, vì sự hiểu biết của tôi còn giới hạn.” Thay vì đòi hỏi hay mong muốn những điều cụ thể, người ấy chỉ đặt niềm tin tuyệt đối vào Thượng Đế và thầm nguyện: “Xin cho ý ngài được thực hiện, xin cho vương quốc của ngài đến.”
.
Người ấy hiểu rằng bất cứ điều gì mình cầu xin từ góc nhìn nhỏ bé của bản thân đều có thể sai lệch hoặc không phù hợp với bức tranh lớn của cuộc sống. Vì vậy, điều duy nhất người ấy mong muốn là thuận theo ý muốn cao cả của Thượng Đế, vì đó luôn là con đường đúng đắn nhất.
.
Hãy mang tính thiền, mang tính cầu nguyện. Hãy nhớ hai lời kinh này: “Điều này nữa sẽ qua thôi ” – điều đó sẽ giúp cho bạn thiền – và lời kinh thứ hai, “Ý của ngài sẽ được thực hiện”; điều đó sẽ giúp bạn mang tính cầu nguyện.
.
Và khi thiền và lời cầu nguyện gặp gỡ, bạn ở đỉnh cao nhất có thể có của tâm thức.
.
Trích từ “Dhammapada: Con đường của Phật – Tập 6”