Nếu hôm nay là ngày cuối cùng được sống thì bạn có còn tham không? còn giận ai không?
Chẳng phải chỉ vì nghĩ ngày mai mình còn sống cho nên những thứ mong muốn, những thứ sân si mới đeo bám trong bản thân mình hay sao? Kể mọi người nghe về hành trình mình nghiên cứu về Đạo Phật, quá trình từ mơ hồ cho đến lúc cảm thấy mọi thứ thật đơn giản chứ không hề uyên thâm thánh thần gì cả. Thực sự nếu bạn nào rảnh đọc hết bài này thì sẽ tiết kiệm được khá nhiều công sức tìm hiểu.
Chia sẻ với mọi người là mình trước giờ chỉ nghiên cứu về kinh doanh thôi, mình không khoái cái gì liên quan đến chùa chiền cúng bái nên mình đã tách biệt khái niệm Đạo Phật ra khỏi đầu vì coi nó là mê tín. Nguyên nhân là từ bé không được hiểu căn nguyên mà chỉ nhìn bằng mắt rồi tự phán xét. Sau này thì mình nghiên cứu kinh doanh lâu ngày cũng cảm thấy trống vắng nên có duyên đi học về Đạo Phật xem thực hư thế nào và hóa ra Đạo Phật không giống như mình nghĩ trước đó. Kể từ đó mình bước vào việc nghiên cứu Đạo Phật một cách có định hướng rõ ràng hơn.
Đầu tiên khi bước vào thì mình cảm thấy nó quá rộng, thực sự với bản tính nghiên cứu kinh doanh thì cái gì cũng phải có tổng quan toàn cảnh, logic nên khi bước vào một thế giới kiến thức mới mình cảm thấy hơi choáng ngợp với các định nghĩa mới như Tứ Diệu Đế, Bát Chánh Đạo, Thập Nhị Nhân Duyên, Thiền Định,… quá nhiều thứ mới mà chẳng thể nào hiểu bản chất nó là cái gì mà cứ phải lầm lũi đọc và nghiên cứu rồi suy ngẫm xem rốt cuộc nó là cái gì.
Cái khó nhất ban đầu là chẳng biết cái mục tiêu của Đạo Phật là để làm gì? Rồi từng thứ một trong đó có tác dụng như nào thành ra ban đầu thực sự rất rối. Ngôn từ được sử dụng trong giới tu học thì rất cao siêu, nghe như phim cổ và đặc biệt là nhiều ngôn từ chủ yếu là kiểu nghĩa hán việt nên nghe cứ như các đạo tiên nói chuyện.
Nhưng cũng may ông trời phú cho mình cái đầu tò mò ham học hỏi mà chắc cũng thông minh nên có vẻ như nghiên cứu một hồi thì cũng hình dung được tổng quan toàn cảnh. Mà lúc hình dung được rồi thì thấy thực sự bản chất nó rất đơn giản, vậy nên bây giờ mình sẽ tóm tắt lại cho các bạn theo cách giải thích của mình để các bạn có thể tham khảo nếu cần nhé.
1- Đạo Phật là gì?
Trả lời: “Đó là con đường để thoát khổ”.
Đơn giản là như thế thôi, ban đầu thì nghĩ thoát khổ thì chết đi hết khổ, rồi đọc các tài liệu nào là niết bàn với cực lạc, vãng sanh thì trong đầu chỉ nghĩ được đến thế thôi. Cơ bản là đọc đến đâu là suy nghĩ nhìn vào thế giới để tưởng tượng. Thành ra sai lầm hết.
Vậy đơn giản là ai chưa thấy mình khổ thì khỏi cần tìm hiểu. Mà kể cũng lạ mình có thấy mình khổ đâu thế mà cũng lò dò vào nghiên cứu, chỉ vì tò mò thôi. Tóm lại là khi nào thấy khổ hẵng hay. Bệnh nặng không cứu được, gia đình không hòa thuận, cuộc sống bí bách, giàu quá không còn thiết sống nữa… lúc nào thực sự thấy khổ thì Đạo Phật là một lời giải hữu hiệu vào lúc đó.
Thường thì các cái khổ nho nhỏ từ bé chúng ta thích nghi rồi nên mọi người cũng chẳng thấy khổ lắm, ví dụ như đi học 12 năm phổ thông chán lòi ra chẳng biết học để làm gì nhưng thích nghi rồi thì sau này đi làm thuê 8 tiếng ngoan ngoãn cuối tháng nhận lương vẫn vui như thường, khổ cũng chịu được mà nhiều người tạo ra triết lý là Càng Khổ càng tốt rèn luyện bản thân, có khổ mới trân trọng cái sướng. Kiểu kiểu an ủi cuộc đời như thế cũng hay.
Như vậy là anh em chuẩn cái đích là Đạo Phật là phương tiện để giúp bản thân thoát khổ nhé.
Mà hết khổ thì đó là sướng, sướng thì là Cực Lạc là Cõi Bồng Lai thôi chứ chẳng có cái hành tinh nào tên là Cực Lạc đâu mà bay đến đó nhé. Anh em thông cảm vì mình ngày xưa từng tưởng tượng là thế, cứ nghĩ là đến Cực Lạc là cưỡi mây té về một địa danh có tên như vậy. À thực ra Đạo Phật và Đạo Thiên Chúa cũng giống nhau thôi các bạn nhé. Một bên gọi là Cực Lạc một bên gọi là Thiên Đường. Hết khổ sẽ sướng. Sướng rồi khỏi cần Đạo Phật nữa, giống việc sang sông rồi thì khỏi cần đội cái bè lên đầu nữa nhé.
2- Các địa danh trong Đạo Phật là ở đâu?
Cõi Địa Ngục, Ngạ Quỷ, Súc Sinh, Cõi Người, Cõi Trời, Cõi Phật là ở đâu? Tam giới (dục giới, sắc giới, vô sắc giới) là ở đâu?
Cái này là cái mình bị lú mề lâu nhất luôn vì không thể nào tưởng tượng được ra, thực sự hồi đầu nghiên cứu là ngáo vô cùng với cái này. Nhiều lúc cứ ngồi sân nhìn lên trời nghĩ chả có nhẽ có cái Cõi Trời trên kia, máy bay bay qua thiên đình luôn à? Xem Tây Du Ký cứ tưởng tượng thế.
Thực ra thì những địa danh này là ở trong tâm các bạn nhé, là trong tâm trí ý chứ không phải ở ngoài đời. Con người phân ra làm Thân và Tâm, thế giới trong Tâm là thế giới mà chúng ta đang tưởng tượng ra trong đầu đó.
Bạn đi ra đường bị một người tạt đầu xe làm bạn bị ngã, rồi hai bên chửi nhau đánh nhau, đó là lúc cái Tâm tiêu cực, gọi là Tâm Quỷ nghe cho ghê trong cơ thể chúng ta trỗi dậy, chiếm quyền sử dụng thân xác của bạn để xử lý người kia.
Chửi nhau xong rồi thì trong người bạn vẫn đầy bực tức khó chịu, bạn dựng xe lên và đi tới nơi làm việc nhưng vẫn không thể nào gạt đi được sự cay cú bực tức đó. Và cả ngày hôm đó bạn sống trong sự thù hận, căm phẫn, suy nghĩ về các cảnh tượng trả thù kẻ kia, tưởng tượng ra việc nên chửi nó ra sao và lần sau oánh nó thế nào. Đó là Cõi Ngã Quỷ trong tâm đó bạn. Khi con Quỷ trong bản thân nó chiếm quyền điều khiển thân xác thì tạm gọi là bạn sống Ngã Quỷ trong tâm.
Tương tự như vậy khi nào bạn Sợ Hãi thì là đang sống trong Địa Ngục, ví dụ như ngồi trông con ốm, bố mẹ ốm mà không có tiền đóng viện phí, hoặc bị bắt cóc vào một ngôi nhà hoang,… đó là đang sống trong địa ngục.
Khi nào bạn làm đầy tớ cho một ông chủ nào đó ông ta sai gì làm đấy không hiểu làm để làm gì, hoặc bạn đi học mà chẳng hiểu đi học để làm gì, không có mục tiêu, không có định hướng thì đó là trạng thái của Súc Sinh, khác gì các bạn chó mèo đâu. Cũng không khổ lắm nhưng mà bị người ta đem thịt lúc nào cũng không biết, đại diện lúc này là Tâm Si (mê mờ).
Cõi người là khi bạn đi bán hàng mà mồm mép dẻo qoẹo, nhiệt tình, vui cười với khách hàng, đơn giản vì đó là cái Tâm Tham thôi, yêu thương gì khách hàng đâu. Cõi Người đại diện bởi Tâm Tham, nhưng cũng tốt vì Tham mà con người phải đối xử với nhau tử tế, chứ Sân hận với nhau, Si mê thì chỉ có ăn bả chuột chứ lấy đâu ra việc lấy được tiền của nhau.
Cõi Atula là khi bạn giỏi giang hơn một nhóm nào đó thì bạn bắt đầu chém gió thể hiện, giúp đỡ mọi người vì cảm xúc thôi, mình thích thì mình giúp thôi chẳng cần tiền nong gì cả. Cảm giác này rất phiêu, hoành tráng đúng không các bạn. Đó là lúc Tâm ta được hưởng cảm giác Thần Thánh đấy còn gì. Nhưng mà vẫn chấp vặt, nếu như giúp nó mà nó không cảm ơn mình thì cũng ngứa mắt, từ sau tôi không thèm giúp cậu nữa.
Còn cõi Phật là khi bạn thấy một người ăn xin tàn tật, khổ đau ngồi trên đường thì lòng bạn lay động và giúp đỡ người ăn xin đó ít tiền này nọ, không cần phải đền đáp nhớ ơn gì cả. Tâm làm vì yêu thương chứ cũng chẳng vì phải mong cầu cảm xúc sung sướng gì.
Như vậy tóm lại là trong 1 ngày thôi thì Thế giới trong tâm của bạn đã chạy khắp các ngả rồi chứ không phải là đợi đến ngày xuống mồ mới bị đầy đi đâu đâu nhé. Đầy ngay trong ngày đấy, cho nên cái Tâm nó sinh diệt liên tục, vừa mới ở cõi Phật xong, vừa giúp người xong đi một đoạn đâm xe uỳnh 1 cái thế là đứng chửi nhau như hát ngay, thế mà Tâm nhảy ngay vào sân hận và sống trong ngã quỷ, địa ngục ngay.
6 cái cõi này trong tâm là người thường nhận diện được thì gọi là Dục giới, còn 2 cái giới trong tâm nữa là Sắc giới và vô sắc giới, hai giới này được bước vào thường bằng cách Thiền Định.
3- Giải thích nghĩa Thiền Định.
Ngày xưa mình nghe đến Thiền là nghĩ cái gì đó nó cao siêu kinh khủng luôn, lại còn được các ông nói về việc chứng ngộ thần thông này kia nữa càng hốt nên cũng kinh.
Nhưng Thiền Định là gì?
Nói đơn giản hóa vấn đề đó là hằng ngày chúng ta sống trong thế giới gặp quá nhiều vấn đề, dẫn đến Tâm nó nhảy loạn xạ luôn, suy nghĩ không ngừng, nghĩ hết việc quá khứ ân hận quá, bực bội quá, rồi nghĩ đến chuyện tương lai mong cầu quá, chờ đợi quá, Tâm nó nhảy hết quá khứ rồi tương lai không thể nào mà dừng suy nghĩ lại được.
Thiền giống như cái phanh của cuộc sống. Đạp cái phanh lại cho nó chậm lại, luồng suy nghĩ chậm lại, chậm cho đến khi nào không nghĩ tương lai nữa, không nghĩ quá khứ nữa, khi nào cái Tâm nó đứng im ở hiện tại, thực tại thì thôi.
Cho nên cái mục tiêu của Thiền là giảm tốc độ của Tâm xuống, và đến khi cái Tâm nó đạt cảnh giới chỉ chú tâm cho thực tại là coi như đắc đạo, thức tỉnh chứ có gì đâu. Từ Định nghĩa là Định tâm, cố định.
Ví dụ quốc dân là Chưa thức tỉnh thì ta bổ củi, thức tỉnh rồi ta cũng bổ củi thôi. Nhưng lúc chưa tỉnh thì đang bổ củi Tâm nghĩ sẽ chuẩn bị nấu cơm, nấu cơm xong còn đi giặt quần áo, giặt quần áo thì bực mình thằng bạn viết mực vào áo mình sáng nay, chợt nhớ ra cây bút của mình hết mực chưa thay, rồi lại nhớ ra là hết tiền mua bút,…suy nghĩ nó cứ rối loạn quá khứ, tương lai, lo lắng,… đấy khổ đau nó ở đây đấy các bạn ạ.
Thức tỉnh rồi, đắc đạo rồi thì bổ củi thì tâm chỉ nghĩ về bổ củi thôi, sống trong thực tại thôi, an nhiên, ung dung, tự tại.
Khi đạt được trạng thái này thì coi như thiền mọi lúc mọi nơi, lúc nào chẳng là thiền, đi biết mình đang đi, ăn biết mình đang ăn, uống biết mình đang uống, làm gì thì trú tâm làm cái đó, cảm nhận từng xúc chạm, từng ánh nhìn, từng âm thanh trong khoảnh khắc đó thế thì cực lạc đấy chứ ở đâu, tìm hoài.
Các bạn thấy đấy, có mỗi cái việc cho cái tâm mình không nhảy nhót suy nghĩ linh tinh thôi mà sinh ra cả một đống các loại kinh sách, phương pháp, và ti tỉ môn phái để giải quyết điều này. Bởi vì đạt trạng thái định thì trong khoảnh khắc nhiều người có thể làm được nhưng duy trì nó, và biến nó trở thành sự tự nhiên trong từng giây phút thì nó gọi là cảnh giới rồi. Lúc nào cũng an nhiên được, lúc nào cũng ung dung được đó mới là cái người ta hướng tới.
Vậy nên con đường người ta đến với cái đó mới dài và sinh ra khái niệm Tu Tập.
4- Tu Tập.
Nói thì dễ đúng không các bạn, cho cái tâm nó chú tâm vào thực tại, thế là xong nhưng làm sao để làm được điều đó mà không suy nghĩ viển vông trên trời dưới biển, quá khứ, tương lai? Đạo Phật mới sinh ra một lộ trình rất dài.
Giai đoạn 1: Đầu tiên là học làm điều tốt, ủa mà sao lại bắt đầu bằng làm điều tốt? Nhiều người bị nói là làm điều tốt để được hưởng phước, thì cũng đúng vì nếu đạt được trạng thái Thức Tỉnh, Cực lạc thì đúng là hưởng phước còn gì.
Nhưng mình tóm gọn lại là làm điều tốt sẽ giúp Tâm bớt suy nghĩ hơn là làm điều xấu. Bạn cứ nghĩ mà xem những điều tốt bạn làm bạn có nhớ không? Nhưng những điều xấu bạn làm thì luôn khắc sâu trong đầu, rất dễ khơi gợi lại trong tâm trí. Vậy nên hằng ngày càng làm nhiều điều tốt thì sẽ giúp cho Tâm thanh thản hơn, tốc độ suy nghĩ của tâm nó chậm dần lại, không bấn loạn, không bị căng thẳng. Cái này Đạo Phật gọi là Giới.
Giai đoạn 2:
Khi làm điều tốt nhiều rồi thì tâm nhẹ nhàng hơn rồi, giống như là trước khi phi 120km/h thì giờ còn khoảng 30km/h. Tâm nó dao động ít, chậm hơn, suy nghĩ ít hơn, sân si giảm dần. Khi tốc độ chậm hơn rồi thì chúng ta có thể học Thiền Định, nghĩa là cho tốc độ tâm giảm xuống tiếp khi nào đứng im thì thôi. Gọi là Đạp phanh đúng không?
Thiền định nghe phức tạp nhưng bản chất đơn giản thôi, đó là học cách tập trung vào một thứ gì đó để hạn chế suy nghĩ. Ví dụ: ngồi niệm phật, lần hạt, thực ra thì niệm cái gì cũng được. Khi mình ngồi mình đọc một câu gì đó thì tâm sẽ tập trung vào câu đọc đó, thế là không suy nghĩ viển vông nữa, tốc độ của tâm nó giảm dần.
Trong phim Tây Du Ký. Đường Tăng là thân thể, Tôn Ngộ Không là Tâm, Xa Tăng là bản tính, Bát giới là tình yêu dục vọng, con ngựa là Ý chí. Tất cả trong một thân thể thôi còn tác giả tách ra làm 5 nhân vật cho dễ hình dung, và con đường lấy kinh trừ tà trừ ma đó chính là quá trình đấu tranh trong tâm của một người để có thể đến được với Cảnh Giới Cực Lạc, Thức Tỉnh đấy.
Các bạn sẽ thấy Cái Tâm chính là Tôn Ngộ Không, nhảy nhót khắp nơi, lên thiên đình xuống địa ngục, 1 nhún là đến thiên sơn nghĩa là bản chất hoàn toàn có thể 1 khoảng khắc thôi đã có thể thành Phật đắc đạo được rồi, nhưng mà Thân thì phải trải qua từng kiếp nạn loại bỏ những tính xấu, ma tính trong bản thân mình thì mới đến được Thiên Sơn. Thế nên Ngộ Không phải ngồi phó tá Đường Tăng trên từng bước chân chứ nếu chỉ có nguyên cái Tâm không thì câu chuyện nó dễ lắm.
Thân hằng ngày phải đi làm, đi xe, va chạm, hơn thua, nhìn đứa này ngứa mắt, nghe đứa kia nói xấu mình, nếm vị này thấy đắng, nằm trong phòng thấy lạnh,…quá nhiều thứ tác động làm cho cái Tâm không thể nào yên tĩnh được mà nó cứ nhảy nhót liên tục, lúc sướng lúc khổ không thể nào kiểm soát được.
Tâm bực mình nhiều lúc chỉ muốn chửi cái thân chậm chạp, khi cái Tâm nó làm bậy thì Bồ Tát niệm vòng kim cô lên cái Tâm nghĩa là khi chúng ta có sự quan sát và kiểm soát cái Tâm để nó không được phép muốn làm gì thì làm đó là công cuộc đầu tiên đấy.
Và khi Tâm bấn loạn thì sư phụ đọc thần chú nghĩa là khi tâm bạn bị loạn thì có thể ngồi xuống đọc thần chú gì đó cho chú tâm trở lại, thần chú các cụ hay học là “Nam mô a di đà phật” đó các bạn, còn bạn thích đọc gì thì đọc, nhưng biết ơn Phật đã giải thích cho anh em mình hiểu sự đời thì tốt nhất đọc “Nam mô a di đà phật” để tỏ lòng thành kính. (quan điểm cá nhân).
Ngoài ra thì có thể thiền bằng cách quan sát hơi thở, thở ra hít vào chỉ tập trung quan sát thôi thì gọi là Thiền Khí Công, hoặc Thiền Quán Thế Âm, quan sát âm thanh thế gian xung quanh, tập trung vào nghe xung quanh và quên đi được mọi thứ khác.
Nói chung là Thiền đơn giản là mình tâm trung vào một đối tượng gì đó lâu nhất có thể để cho Tâm nó lành tính dần, chậm dần. Nhưng mà đừng có mà Thiền rà phanh đứng khực lại rồi sau đó đứng lên hết thiền rồi thì lại bắt tay vào việc nghĩ loạn xạ luôn thì cũng không ăn thua. Mục đích sau cùng là phải chậm lại được sau mỗi lần thiền và dần dần đạt trạng thái thiền liên tục và sống trong thực tại luôn thế là xong công việc.Giai đoạn 2 được gọi là Định.
Giai đoạn 3: Thường thì khi thiền chậm lại được rồi thì sẽ bắt đầu thấy hiện tượng khởi sinh Trí Tuệ, hiểu biết ngày càng rộng hơn.
Đại khái với kinh nghiệm của mình khá đặc biệt, đó là lúc mình quên hết mọi thứ thì mình bắt đầu thấy hiểu mọi thứ.
Cái khổ nhất của cuộc đời là từ bé bắt đầu bị định nghĩa cái bàn là cái bàn, cái ghế là cái ghế, cái này của người này, cái kia của người kia, thế giới này là của chúng mình, đường biên giới, quốc gia này quốc gia kia,… rồi khi học đạo thì thế này gọi thiền, thế kia gọi là định, thế này gọi là tham, thế kia gọi là sân,… càng nhiều định nghĩa thì càng tăm tối, đầu óc càng thu hẹp lại.
Khi đạt trạng thái chậm lại, tĩnh tâm hơn thì mình lựa chọn quên hết mọi khái niệm định nghĩa đi. Cái bàn chẳng là cái gì cả nó là nó. Cái ghế chẳng là cái gì cả, chẳng quan tâm tác dụng, hay công năng, đẹp hay xấu chẳng còn định nghĩa gì cả. Nó là nó.
Tâm Thâm Sân Si cũng thế, chẳng là cái gì cả, nó là nó.
Thân xác cũng chẳng phải là độc lập, không có không khí thì cũng chết, không có người xung quanh cũng chết, cho nên bản chất có tách biệt được mình ra khỏi thế giới đâu.Mà không tách được thì đó là một thể thống nhất cộng sinh với nhau.
Sang đến Tuệ thì nhiều cái khó hiểu nếu diễn đạt bằng ngôn từ nên bắt đầu bí từ các bạn ạ. Vốn dĩ người ta gọi là Trí Tuệ rồi lên đến Trí Huệ thì nó là trạng thái không còn tính nhị nguyên, chẳng còn đúng chẳng còn sai, vừa tồn tại mà vừa không tồn tại, tất cả chỉ là giả tưởng tức thời.
Hơi khó hiểu tý, ví dụ cái ghế nó có chức năng để ngồi đó là nhờ khi con người ngồi lên nó, và con người tồn lại. Khi người diệt vong, ghế đâu còn ý nghĩa để ngồi nữa, thế thì làm gì còn ai gọi nó là cái ghế nữa. Mọi thứ chỉ là nhất thời ý nghĩa là vậy, vô thường lắm. Bây giờ là thế nhưng sau này không còn là thế.
Thế thì trong đầu mình cứ khăng khăng khẳng định nó là cái ghế thì có phải là mình đang thu hẹp lại trí tuệ của mình không? Xóa định nghĩa cái ghế đi. Xóa tất cả mọi định nghĩa đi. Xóa hết các pháp đi thì ắt sẽ khởi sinh Trí Tuệ, nhìn thấy Trí Huệ đỉnh cao.
Bạn hiểu vì sao Đường Tăng đi lấy kinh thì thấy kinh Trắng chưa? Phật tổ đưa kinh trắng chính là kinh thật, nhưng Đường Tăng lại tưởng Kinh Giả, quay lại xin kinh thật thì được đưa cho Kinh có chữ. Thực ra kinh có chữ là kinh giả, kinh thật vốn không có chữ. Xóa hết đi mới đến được với Cực Lạc, đến được với Thức Tỉnh.
Nhưng nếu mà chưa thể ngộ được đến lúc này thì buộc phải nhờ Kinh Giả Có Chữ để làm chiếc bè qua sông đã. Nhưng khi qua được sông thì đừng ôm kinh nữa. Xóa hết kinh đi (Kinh là phương tiện để tu tập, để tìm hiểu, hiểu rồi thì xóa đi). Vậy khi xóa đi rồi thì coi như không còn hiềm khích quá khứ, không còn vọng tưởng tương lai, không còn ý nghĩa cho mọi đồ dùng, không còn ý nghĩa cho mọi hành vi, nó là nó thôi chẳng có ý nghĩa gì cả.
Ta giúp ai thì đó, là ta làm thế thôi chứ chẳng có ý nghĩa gì cả.
Ai hại ta, ai giúp ta, thì đó là hành động vậy thôi chứ chẳng có ý nghĩa gì cả.
Sống hoàn toàn thuần khiết.
~ Bài viết trên quan điểm cá nhân của tác giả Nguyễn Minh Ngọc ™