Thiền đơn giản ngụ ý ngồi. Trong tiếng Nhật Bản họ có một từ đầy đủ, ‘zazen-toạ thiền’. Nó ngụ ý ngồi im lặng, không làm gì.
Mọi việc làm là của tâm trí. Bất kì khi nào bạn làm, tâm trí bước vào hiện hữu. Bất kì khi nào bạn muốn làm cái gì đó, tâm trí lập tức bắt đầu lập kế hoạch. Ngay cả với ý tưởng về làm bạn bắt đầu rót năng lượng vào trong tâm trí.
Thiền là việc ngồi đơn giản. Không làm gì, thậm chí không suy ngẫm… vì suy ngẫm, từ cửa sau việc làm lại bước vào. Thiền đơn giản nói, ngồi và không làm gì. Không nghĩ dưới dạng làm, nghĩ dưới dạng hiện hữu. Chỉ hiện hữu. Cho nên trong nhiều năm người tìm kiếm Thiền đơn giản ngồi. Đó là việc làm gian nan nhất trên thế giới và tôi có thể cảm thấy bạn sẽ hiểu nó. Đó là điều gian nan nhất để làm — chỉ ngồi.
Bạn sẽ muốn làm cái gì đó vì cái đó giữ cho bạn bận tâm, và bạn liên tục cảm thấy rằng bạn đang làm cái gì đó, rằng bạn là ai đó. Và ít nhất nó không bao giờ cho bạn bất kì cơ hội nào để đối diện với bản thân bạn. Việc làm của bạn là việc trốn chạy khỏi bản thân bạn, để cho bạn không bao giờ đi tới mặt đối mặt, để cho bạn không bao giờ đương đầu với bản thể riêng của bạn. Bạn liên tục né tránh.
Cho nên mọi người liên tục làm cả nghìn lẻ một thứ, nhiều thứ trong chúng là tuyệt đối không cần thiết. Không chỉ chúng là không cần thiết, nhiều thứ trong chúng đơn giản tạo ra rắc rối cho họ. Nghĩ về bản thân bạn mà xem. Bạn đã làm gì? Bạn đã tạo ra địa ngục quanh bạn nhưng bạn vẫn liên tục làm.
Mọi người tới tôi và họ hỏi, ‘Chúng tôi nên thiền về cái gì? Chúng tôi nên tụng mật chú gì?’ Và nếu tôi nói, ‘Không cái gì, bạn đơn giản ngồi. Bạn chỉ đối diện với tường và ngồi im lặng và để thời gian trôi qua và không làm gì cả. Mọi thứ sẽ lắng đọng theo cách riêng của chúng. Bạn đơn giản ngồi. Vì nếu bạn bước vào và can thiệp bạn sẽ làm ngầu bùn mọi thứ lên thêm. Xin bạn cứ ngồi trên bờ. Để cho sông chảy.’
Họ nói, ‘Nhưng làm sao người ta có thể ngồi mà không làm gì cả? Ít nhất cho chúng tôi mật chú để chúng tôi có thể lẩm nhẩm nó bên trong. Nếu không có hoạt động nào bên ngoài, thế thì để chúng tôi có hoạt động nào đó bên trong.’
Đó là lí do tại sao ở Mĩ, Maharishi Mahesh Yogi có hấp dẫn nào đó. Thiền siêu việt không là gì ngoài việc chuyển hoạt động từ bên ngoài vào bên trong. Và tâm trí Mĩ gần như thần kinh. Cái gì đó phải được làm. Nếu bạn không làm cái gì đó bạn đang làm phí thời gian. Làm cái gì đó đi! Cái gì không phải là vấn đề, nhưng cứ làm cái gì đó. Nói và hoạt động và năng nổ – làm cái gì đó, liên tục làm cái gì đó, liên tục di chuyển, nhanh, nhanh.
Bây giờ, nếu bạn đơn giản nói, ‘Không làm gì cả, ngồi im,’ điều đó có vẻ gần như không thể được. Làm sao người ta có thể ngồi im lặng được? ‘Cho chúng tôi hoạt động bên trong nào đó.’ Thế là mật chú được cho. Thế là bạn lẩm nhẩm bên trong, ‘Aum, aum, aum; Ram, Ram, Ram,’ — bất kì cái gì cũng có tác dụng. Bất kì abracadabra nào.
Bạn có thể làm ra mật chú riêng của bạn. Bạn ngu mà đi hỏi ai đó về mật chú, bạn có thể tạo ra mật chú riêng của bạn: ‘Blah, blah, blah!’ Điều đó sẽ cho bạn cùng im lặng và yên bình như bất kì thiền siêu việt nào. Cứ có hoạt động bên trong và bạn cảm thấy thoải mái.
Thiền không có mật chú. Thiền không phải là thiền siêu việt. Nó là điều gian nan nhất mà con người đã từng cố gắng… không làm gì cả, zazen, chỉ ngồi.
Không thể nào tin được rằng đôi khi một người tìm kiếm Thiền đã ngồi trong hai mươi năm không làm gì — thế rồi ánh sáng tới. Mọi thứ trở nên im lặng thế trong người đó, thậm chí không chút lập loè năng lượng, không bận bịu, không cái gì. Người đó gần như chết vì mọi hoạt động đã biến mất. Thế thì người ta đi tới mặt đối mặt với bản thân mình, thế thì bạn đi tới biết bạn là ai.
Tâm trí là hoạt động. Và nếu người ta phải bỏ tâm trí, người ta phải bỏ hoạt động.
Cái mà bạn đang tìm kiếm đã ở bên trong bạn rồi. Nhưng bạn bị bận bịu quá nhiều với những thứ khác cho nên bạn không thể rơi được vào trong nó. Khi mọi hoạt động bị mất, mọi níu bám biến mất. Bạn không thể bám được vào bất kì cái gì, bạn đơn giản liên tục rơi vào trong và vào trong mãi. Rắc rối của bạn nảy sinh vì bạn khao khát hoạt động.
Bạn đã bao giờ nghe người nào bị rắc rối bởi cái ‘bên trong’ không? Cái ‘bên trong’ không bao giờ gây rắc rối cho bất kì ai. Cái ‘bên trong’ đó, nội tâm, chính cốt lõi đó của bản thân bạn, là sẵn có cho bạn ngay bây giờ, nhưng bạn không sẵn có cho nó. Bạn đứng quay lưng lại nó.
Hoạt động là sansar, hoạt động là thế giới; và khi Thiền nhân nói rời bỏ thế giới, họ không ngụ ý bỏ nhà, bỏ chợ, họ ngụ ý bỏ gắn bó với hoạt động. Cho dù bạn phải làm cái gì đó, làm nó một cách rất thụ động. Nếu bạn bước đi trên phố, bước đi, nhưng bước rất thụ động. Bên trong, toạ thiền liên tục; bên trong, bạn vẫn còn ngồi, chỉ bên ngoài bạn di chuyển. Nếu bạn đang ăn, thì ăn, nhưng bên trong bạn vẫn còn ngồi.
Dần dần tư thế bên trong đó được đạt tới — khi người ta có thể làm mọi thứ và vậy mà vẫn không có hoạt động. Đạo nhân gọi nó là vô vi, hành động mà không có hành động. Một khi bạn biết cách ngồi bên trong, thế thì bạn có thể làm nhiều thứ, thế thì nó sẽ không là việc quấy nhiễu. Nhưng đầu tiên người ta phải đi tới rễ, tới nền tảng sâu, tới việc định tâm.
Tâm trí của người đạt tới toạ thiền đã biến mất. Người đó không còn là người, vì mọi quan niệm, giá trị, thái độ, định kiến của người đó đã biến mất. Bây giờ người đó nhìn mà không có định kiến nào, không có ủng hộ và chống đối. Người đó đơn giản nhìn. Mắt người đó trống rỗng vì người đó chẳng có gì để phóng chiếu. Thế thì mọi sự xuất hiện theo cách khác toàn bộ.
Nhưng với người thường, người đó sẽ có vẻ gần như điên vì điên đơn giản ngụ ý người ở ngoài tâm trí mình. Thực ra, người đó ở ngoài tâm trí mình — nhưng người đó đã đi vào trong bản thân người đó.
Bỏ tâm trí đi. Vấn đề không phải là đánh bóng tâm trí, thay đổi tâm trí, làm cho nó ngày một rõ hơn. Vấn đề không phải là thay đổi tâm trí, vấn đề là bỏ nó hoàn toàn.
Phật giáo là nỗ lực bỏ tâm trí toàn bộ. Nhưng làm sao bỏ tâm trí? Nếu bạn liên tục suy nghĩ — thích và không thích, định kiến, cái này là tốt, cái này là xấu — thế thì bạn không thể bỏ được tâm trí vì chính tâm trí phân biệt, biện biệt, chính tâm trí phân chia, phân loại. Mọi phân loại đều là của tâm trí. Đó là lí do tại sao Phật tử không nói rằng Thượng đế là thiện và Quỉ là ác, vì với Phật tử Thượng đế và Quỉ cả hai đều là của tâm trí — thiện và ác.
Đó là lí do tại sao Phật tử không chọn cõi trời và địa ngục vì họ nói cả hai đều là của tâm trí — địa ngục và cõi trời. Bỏ toàn thể tâm trí đi. Và bằng việc bỏ tâm trí, mọi phân biệt đều bị bỏ và bạn ở trong thực tại sâu sắc, không phân biệt.
Đó là điều chân lí là gì. Nó không phải là Thượng đế, nó không phải là Quỉ; nó không phải là sáng, nó không phải là tối — nó ở bên ngoài cả hai.
Rất dễ bỏ thế giới, rất dễ từ bỏ. Bất kì kẻ hèn nào cũng có thể làm được điều đó. Dễ trốn khỏi thế giới, nhưng trốn chạy không phải là biến đổi. Rất dễ ngồi hướng ra ngoài như cây cảnh — bạn có thể trở thành tượng, tĩnh lặng không chuyển động chút nào — nhưng vấn đề thực là bỏ chuyển động của tâm trí, làm việc bên trong của tâm trí. Bạn có thể ngồi im lặng từ bên ngoài nhưng nếu rối loạn bên trong liên tục diễn ra thế thì bạn không là Phật tử.
Phật tử ngụ ý người đã trở thành Phật, người đã đạt tới chứng ngộ. Và điều đó xảy ra chỉ khi những chuyển động bên trong đã dừng lại, khi suy nghĩ đã dừng lại, khi tâm trí không còn là chủ. Khi tâm trí không còn thao túng bạn, khi tâm trí chỉ là cái máy — nếu bạn cần, bạn dùng nó, bằng không bạn gạt nó sang bên — bạn tự do khỏi tâm trí, bạn đã đạt tới quyền làm chủ riêng của bạn.
Dễ thay đổi từ bên ngoài, thay đổi thực phải xảy ra bên trong. Nhớ điều đó. Dùng bên ngoài để giúp bên trong thay đổi, nhưng đừng bao giờ tin rằng thay đổi bên ngoài là tất cả. Ngồi im lặng, vì tư thế ngồi sẽ giúp ích. Khi thân thể ngồi bất động đầy đủ điều đó giúp cho tâm trí thảnh thơi, vì thân thể và tâm trí không phải là hai thứ tách rời — chúng là một.
Bạn không là thân thể và tâm trí, bạn là thân tâm. Bạn là tinh thần thân thể, cho nên mọi thứ xảy ra trong thân thể đều có rung động tinh tế trong tâm trí; và bất kì cái gì xảy ra trong tâm trí đều đạt tới thân thể.
-Osho-