Trên đời này không có gì quan trọng bằng mạng người. “Người chết hết chuyện”. Nếu mình coi cái mạng này là mạng cùi, là rác, thì coi như cái gì mình cũng có thể xem nhẹ được hết.
Thân này mà còn coi trọng thì mình còn coi trọng danh lợi, thị phi. Mỗi lần bước đi, một là quí vị sống chánh niệm, đi biết đi ngồi biết ngồi, đó là một cách. Cách tu thứ hai nữa là luôn luôn nhớ theo bài kinh Girimānanda, đi đứng nằm ngồi luôn nhớ rằng tôi đang xê dịch cái cục bịnh.
Nếu không phải chết vì tai nạn thì chắc chắn chúng ta phải ra đi với cái trục trặc nào đó trong cơ thể. Bắt buộc như vậy dù quí vị có chết già đi nữa thì cũng phải có chút trục trặc làm trớn để chúng ta đi. Người ta thấy già rồi chết êm quá nên nói là chết già chứ thật sự tất thảy đều là bệnh hết.
Mỗi khi xê dịch đi đứng nằm ngồi tắm rửa, xức dầu, cạo gió luôn luôn ghi nhớ ta đang xê dịch, vận động đang lê đang kéo cái cục bệnh này. Vì cục này mà sẽ có một ngày chúng ta ra đi trong đau đớn. Rồi khi cục này nằm xuống rồi thì chó tha thú khoét dòi đục mình cũng không làm gì được.
Hồi sống đẹp, quyền lực, tiếng tăm giỏi giang sang cả bao nhiêu, tới hồi chết rồi người ta quấn lại nhét vô cái hòm đem thiêu, đem chôn, xây mộ thiệt đẹp để cho người khác không thấy tấm thân tan rã ra sao chứ thiệt ra cái thân này chỉ là cái xác chưa chôn, dù quí vị là ai đi nữa. Đừng có nghĩ rằng phải 80 năm, 30 năm nữa. Không có đâu, chưa biết bữa nào.
Bây giờ bên châu Âu là 4 giờ đúng, khoảng 15 phút nữa mà tôi lăn đùng ra chết thì coi như hai phút sau khi đã xác định tôi chết lâm sàng rồi đó, thì tất cả những người thương tôi nhất không có kẻ nào dám ngủ qua đêm với cái xác của tôi trong một căn phòng. Tôi dám hứa như vậy. Người thân máu mủ ruột rà cùng cha cùng mẹ cũng ngại, còn người dưng từng hẹn hò thề non hẹn biển với mình thì hỏi thử có dám qua một đêm với cái xác của mình hay không trong khi sống thì thề bồi đủ thứ.
Cho nên ta luôn luôn phải sống bằng tâm niệm đầu tiên mà Phật gọi là đạo lộ vô tham. Gốc của đạo lộ này là trước hết phải biết coi nhẹ cái thân này đã. Coi cái thân này là cái xác chưa chôn, coi cái thân này là một ổ bệnh, là một cái thùng rác. Bao nhiêu đồ ăn thức uống nhai xong mà không nuốt rồi cứ nhổ vào trong một cái bịch, lấy cái bịch đó đeo trước ngực hoặc để trong giường rồi ngủ qua đêm. Có ngủ như vậy được không? Gớm chết.
Nhưng từng đó món mà mình nuốt vô rồi súc miệng lên giường ngủ mà không biết mình đang ngủ với một cái đống “ớn chè đậu” luôn. Đó là cái bịch của mình đó, vậy mà khi nó nằm trong cơ thể thì mình không thấy gớm. Bao nhiêu sơn hào hải vị mới hồi nãy sẵn sàng bỏ bạc triệu ra ăn, vậy mà nếu trong vòng 10 phút sau mửa ra thì lạnh xương sống với mấy triệu vừa bỏ ra.
Ta khổ vì thích đủ thứ. Thích đủ thứ vì ta còn xem nặng thân này. Khi xem nhẹ được nó thì thứ gì ở đời cũng nhẹ theo. Khi không hành trì thì lời dạy của Phật rất khó hiểu và khó tin. Ví dụ tự nhiên Ngài dạy chánh niệm, tự nhiên ăn biết ăn, uống biết uống, tắm rửa kỳ cọ xỉa răng làm gì biết nấy tu như vậy là tu cái gì.
Nhưng anh thử chưa? Thử một ngày đi, làm gì biết nấy, buồn biết buồn, vui biết vui, ganh tị bủn xỉn toan tính nhỏ mọn ghen tuông thấy cái gì nổi bật bèn biết. Thử một ngày miên mật tinh chuyên không có kẽ hở. Sẽ thấy ồ thì ra tại sao Phật kêu mình làm như vậy.
Đạo lộ đầu tiên vô tham là Ngài bảo coi thường cái thân này đi thì trên đời này cái gì cũng nhẹ hết. Hãy nghĩ thân này là cái xác chưa chôn. Nằm thẳng băng, hai tay xuôi theo đùi hoặc ấp vào nhau trên bụng, nhìn thân mình từ ngực xuống chân rồi nghĩ mai mốt người ta liệm mình cũng như vầy. Ngày nào cũng cứ nhớ như vậy, cứ thử sống như vậy trong vòng một tháng đến hai tháng.
Như vậy, đạo lộ đầu tiên là quán xác người, có 10 giai đoạn, từ lúc mới chết cứng lạnh xanh lè sau đó trương phình chảy nước; có những xác bị thú ăn dòi đục rồi cuối cùng chỉ còn lại bộ xương trắng rồi xương trở thành bụi. Đó là những giai đoạn xác người phải trải qua nếu không đem đi bảo quản trong điều kiện đặc biệt.
Trong kinh nói đề mục niệm thây chết này có thể thích hợp với người này nhưng không thích hợp với người kia. Đề mục này cần thiết cho mọi người nhưng sở dĩ nói là thích hợp với ai đó nghĩa là người này có thể đắc đạo chứng thánh với nó. Chứ còn cái cần thiết thì tất cả mọi người đều phải ít nhiều dành thì giờ để quán niệm thây chết, trực tiếp (ngó xác của người ta nghĩ đến thân mình mai này) hay gián tiếp (suy tưởng, khi nằm ngồi thì nghĩ đây là các xác chưa chôn, tạm thời còn xê dịch nhưng có thể một tiếng, hai tiếng, một đêm một ngày nữa, vài ngày nữa thì nó hoàn toàn có thể là đáng sợ và đáng chán trong mắt tất cả thiên hạ).
Chán cái thân này là chán tất cả.